Guru Ravidas Jayanti: ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੈਅੰਤੀ ਹਰ ਸਾਲ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਗੰਗਾ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਰੈਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਤ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਹਾਨ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਰੀਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਬੰਨ੍ਹਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਕੁਝ ਅਨਮੋਲ ਦੋਹੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਬਾਰੇ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਦੇ ਦੋਹੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਵਿਚਾਰ
ਸੰਤ ਰਵਿਦਾਸ ਲਈ ਕਰਮ ਹੀ ਪੂਜਾ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਦਿਖਾਵੇ ਦੀ ਥਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। 'ਮਨ ਚੰਗਾ ਤੋ ਕਠੌਤੀ ਮੇਂ ਗੰਗਾ' ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਾਡਾ ਮਨ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਤਾਂ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਾਡੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਭਗਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਉਹ ਰੱਬ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਮੰਨਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਰੱਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਗਿਆਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। 'ਅਬ ਕੈਸੇ ਛੂਟੇ ਰਾਮ ਰੱਟ ਲਾਗੀ। ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ, ਤੁਮ ਚੰਦਨ ਹਮ ਪਾਣੀ, ਜਾਕੀ ਅੰਗ-ਅੰਗ ਬਾਸ ਸਮਾਨੀ। ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ, ਤੁਮ ਘਨ ਬਨ ਹਮ ਮੋਰਾ, ਜੈਸੇ ਚਿਤਵਤ ਚੰਦ ਚਕੌਰਾ।। ਪ੍ਰਭ ਜੀ, ਤੁਮ ਦੀਪਕ ਹਮ ਬਾਤੀ, ਜਾਕੀ ਜੋਤਿ ਬਰੈ ਦਿਨ ਰਾਤੀ ॥
ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਜਾਤ ਪਾਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਤਾਂ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜੋ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਵੰਡਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਜਾਤ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ। ਜਾਤ-ਪਾਤ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੋਹਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ‘ਜਾਤਿ-ਜਾਤਿ ਮੇਂ ਜਾਤਿ ਹੈ, ਜੋ ਕੇਤਨ ਕੇ ਪਾਤ। ਰੈਦਾਸ ਮਨੁੱਸ਼ ਨਾ ਜੁੜ ਸਕੇ ਜਬ ਤਕ ਜਾਤਿ ਨਾ ਜਾਤ।'
'ਮਨ ਹੀ ਪੂਜਾ ਮਨ ਹੀ ਧੂਪ, ਮਨ ਹੀ ਸੇਊਂ ਸਹਿਜ ਸਵਰੂਪ।।' ਭਾਵ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸ਼ੁੱਧ ਚਿੱਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵੱਸਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੈਰ, ਲੋਭ ਜਾਂ ਵੈਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਮੰਦਰ, ਦੀਵਾ ਅਤੇ ਧੂਪ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸ਼ੁੱਧ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਦਾ ਵੱਸਦਾ ਹੈ।
'ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਮਤ ਪੂਜੀਏ ਜੋ ਹੋਵੇ ਗੁਣਹੀਣ, ਪੂਜੀਏ ਚਰਣ ਚੰਡਾਲ ਕੇ ਜੋ ਹੋਵੇ ਗੁਣ ਪ੍ਰਵੀਨ।' ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਪੂਜਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਉੱਚ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਬਹੁਤ ਗੁਣਵਾਨ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
Disclaimer: ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ABPLive.com ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਬੰਧਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ।