RBI Report: : ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਨੇ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ਨੋਟਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ RBI ਨੇ 19 ਮਈ 2023 ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸੈਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਮੁਤਾਬਕ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਪੂਰੇ ਨੋਟ ਨਹੀਂ ਹਟਾਏ ਗਏ ਹਨ। 31 ਜਨਵਰੀ 2024 ਤੱਕ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਸਿਰਫ 97.5 ਫੀਸਦੀ ਨੋਟ ਹੀ ਵਾਪਸ ਆਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ 8897 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਹ ਵੱਡੇ ਨੋਟ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੋਕ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਰੱਖ ਕੇ ਬੈਠੇ ਹਨ।
ਮੁਦਰਾ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਕਮੀ
ਆਰਬੀਆਈ ਮੁਤਾਬਕ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ 9 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਕਰੰਸੀ ਸਰਕੁਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 3.7 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ 8.2 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਨੋਟਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਪੈਸਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਨਾਲ ਕਰੰਸੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਮਦਦ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਜਨਵਰੀ 'ਚ ਬੈਂਕ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ 'ਚ ਚੰਗਾ ਉਛਾਲ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੈਸਾ ਵੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 11.2 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 9 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ 5.8 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ।
2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ 19 ਮਈ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ
ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਨੇ 19 ਮਈ 2023 ਨੂੰ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। 19 ਮਈ ਤੱਕ, 3.56 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਲਗਭਗ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਸ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਜਾਂ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਕਲਪ 30 ਸਤੰਬਰ 2023 ਤੱਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ 7 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ 500 ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।