Recession Fear: ਕੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ? ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਸਮਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਈ ਹੈ। ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਜਾਂਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਿੰਗਾਈ ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ? ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਮੰਦੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਕਿਉਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਸਮਝਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਕੀ ਹੈ?
ਜਦੋਂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਘਟਦਾ ਹੈ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਘਟਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ 4 ਵਾਰ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1975 ਵਿੱਚ, ਦੂਜੀ ਵਾਰ 1982 ਵਿੱਚ, ਤੀਜੀ ਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਵਾਰ 2008 ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਆਈ। ਹੁਣ ਇਹ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਜਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦੈ : ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ
ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ (World Bank ) ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਉੱਚੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 1970 ਵਰਗੀ ਮੰਦੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਡਰ ਦਾ ਅਸਰ ਕਿੱਥੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਹੈ?
ਗੂਗਲ (Google ) ਦੀ ਮੂਲ ਕੰਪਨੀ ਅਲਫਾਬੇਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਕੀ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਭਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਅਜਿਹਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਸੰਭਾਵਿਤ ਮੰਦੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਈਮੇਲ 'ਚ ਸੀਈਓ ਸੁੰਦਰ ਪਿਚਾਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 2022-23 'ਚ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਫੋਕਸ ਸਿਰਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਭਰਤੀ 'ਤੇ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਗੂਗਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਦਿੱਗਜ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਭਰਤੀ 'ਚ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਟੌਤੀ
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਗੂਗਲ (Google) ਹੀ ਨਹੀਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵੀ 2022 'ਚ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਟੀਚੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਿਰਫ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ 7 ਹਜ਼ਾਰ ਨਵੇਂ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਕਰੇਗੀ। 2022-23 'ਚ ਸੰਭਾਵਿਤ ਮੰਦੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਨੇ ਵੀ ਭਰਤੀ 'ਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਕਿਉਂ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ
ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ 9.1 ਫੀਸਦੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ 40 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾਈ 40 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 9.1 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ 7.6 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ 20 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 2019 ਵਿੱਚ 18 ਕਰੋੜ 70 ਲੱਖ ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸੀ ਭਾਵ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ ਕਿ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੋਵੇਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਕਿਉਂ ਸੀ?
ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਨ- 2020 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਕੋਵਿਡ ਆਇਆ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਕਡਾਊਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਰੁਕ ਗਈ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਲਾਕਡਾਊਨ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ, ਚੀਨ ਤੋਂ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਰੁਕ ਗਈ। ਜੇ ਸਪਲਾਈ ਘਟੀ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਵਧ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੀ।
ਹੋਰ ਕਾਰਨ
ਰੂਸ ਨੇ ਫਰਵਰੀ 2022 ਵਿੱਚ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ। ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਮਹਿੰਗਾਈ 'ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਪੈਸਾ ਕਢਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਰੰਸੀ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੁਪਿਆ ਲਗਾਤਾਰ ਡਿੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਕੋਵਿਡ-ਲਾਕਡਾਊਨ-ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਰੁਕੀ-ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਧੀ-ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਰੁਕੀ-ਡਿਮਾਂਡ ਵਧੀ-ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਇਕ ਚੱਕਰਵਾਤ ਲੜੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।