RBI New Payment System: ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਦਲਾਅ ਹੋਏ ਹਨ. ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ UPI ਭੁਗਤਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ 'ਤੇ ਵਧਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤਾਂ ਅਤੇ ਜੰਗਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਲੈਸ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਯੂਜ਼ਰਸ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਵੀ ਪੇਮੈਂਟ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ RBI ਦਾ ਇਹ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਸਿਸਟਮ ਕੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ RBI ਦੀ ਨਵੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ?
ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਿਸਟਮ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਯੂਜ਼ਰ ਜੰਗ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤ ਵਰਗੀ ਐਮਰਜੈਂਸੀ 'ਚ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਮੈਂਟ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਨਾਂ ਲਾਈਟ ਵੇਟ ਐਂਡ ਪੋਰਟੇਬਲ ਪੇਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ (LPSS) ਹੈ। ਇਸ ਸਿਸਟਮ 'ਚ ਘੱਟ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ 'ਚ ਵੀ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਨਵੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ?
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੀਅਲ ਟਾਈਮ ਗ੍ਰਾਸ ਸੈਟਲਮੈਂਟ (RTGS), ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਫੰਡ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ (NEFT) ਅਤੇ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਈ ਬਿਹਤਰ IT ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, LPSS ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਗੇ।
ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ ਸਿਸਟਮ ?
ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਘੱਟ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਵਾਲਾ ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਿਸਟਮ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪੋਰਟੇਬਲ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਲਚਕਦਾਰ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।