ਮੀਂਹ ਦੀ ਤਾਂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਫਿਰ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀ ?

ਮਾਨਸੂਨ ਦੌਰਾਨ, ਤੁਸੀਂ ਅਕਸਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲ ਫਟਦੇ ਦੇਖੇ ਹੋਣਗੇ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।

ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਉੱਤਰਕਾਸ਼ੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਧਾਰਲੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ ਹੈ। ਖੀਰਗੰਗਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਕਈ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਭੂਚਾਲ ਅਤੇ ਸੁਨਾਮੀ ਦੀਆਂ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ।

ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸਦੀ ਸਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੇ? ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਆਓ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਹਰ ਸਾਲ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਆਫ਼ਤ ਹੈ ਜੋ ਅਚਾਨਕ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਇੱਕ ਆਮ ਬਾਰਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਜਾਂ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨਮੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਬੱਦਲ ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੜ੍ਹ, ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਅਤੇ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਕੀ ਹਨ?

ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਕੋਲ ਰਾਡਾਰ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਗੇ ਉੱਨਤ ਉਪਕਰਣ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਸਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਛੋਟੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮੌਸਮ ਦੇ ਮਾਡਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੰਨੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਹੀ ਡੇਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ

ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਮੀ, ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਗੁੰਝਲਤਾ

ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਰਗੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਸਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਪਹਾੜ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੱਦਲ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣਦੇ ਅਤੇ ਫਟਦੇ ਹਨ। ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਖਮ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।

ਤਕਨੀਕੀ ਸੀਮਾਵਾਂ

ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੌਸਮ ਰਾਡਾਰ ਅਤੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਸਹੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡੌਪਲਰ ਰਾਡਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੀਮਤ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਵਰੇਜ ਘੱਟ ਹੈ।