ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਕਾਰ, ਬੱਸ ਜਾਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਲਟੀਆਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੇਸ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਲਗਾਂ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਮਝ ਕੇ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਕਾਫ਼ੀ ਬੇਆਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਅਸੀਂ ਉਲਟੀਆਂ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਉਲਟੀਆਂ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ?
ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਾਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਾਹਨ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵੈਸਟੀਬੂਲਰ ਸਿਸਟਮ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਨ ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ) ਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਖਾਂ ਦੇਖਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਸਥਿਰ ਹੈ ਪਰ ਕੰਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਹਿੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਦਿਮਾਗ ਇਸ ਵਿਰੋਧੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਤਲੀ, ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੌਣ
ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕ
ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀ
ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਨ) ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ
ਖੋਜ ਕੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ?
ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੈੱਸ ਯਾਨੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਲਟੀਆਂ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਮਤਲੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮੈਡਲਾਈਨਪਲੱਸ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ 3 ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 1 ਵਿਅਕਤੀ (ਲਗਭਗ 30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ) ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੈੱਸ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਜੇ 10 ਲੋਕ ਕਾਰ ਜਾਂ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 3 ਨੂੰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੈੱਸ ਕੋਈ ਦੁਰਲੱਭ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲਗਾਤਾਰ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿਗਨਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕਾਰ ਸੀਟ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਖਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਕੰਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੈਸਟੀਬਿਊਲਰ ਸਿਸਟਮ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੈੱਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤੇ
ਖੋਜ ਤੋਂ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋਏ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਖਿੜਕੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ
ਖਿੜਕੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇਖੋ: ਇਹ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਇਸ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਲਟੀਆਂ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤੇਲ ਵਾਲਾ ਭੋਜਨ ਖਾਓ: ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰੀ ਭੋਜਨ ਨਾ ਖਾਓ।
ਅਦਰਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰੋ: ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਦਰਕ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਮਤਲੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਕਰੋ: ਜੇਕਰ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੇ ਤਾਂ ਉਲਟੀਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ।
ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਦਵਾਈ ਲਓ: ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੇਸ ਵਿਰੋਧੀ ਦਵਾਈ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ?
ਏਮਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੈਸਟ੍ਰੋਐਂਟਰੌਲੋਜਿਸਟ ਡਾ. ਰਾਕੇਸ਼ ਟੰਡਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਮੋਸ਼ਨ ਸਿਕਨੈੱਸ ਇੱਕ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਘਬਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਵਾਰ ਉਲਟੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਨ ਦੀ ਲਾਗ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਡਾਕਟਰੀ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।" ਯਾਨੀ ਕਿ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਣਾ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤ ਕੇ ਅਤੇ ਸਹੀ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾ ਕੇ, ਇਸ ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।