ਮੁੰਬਈ: ਗਾਲਵਾਨ, ਲੱਦਾਖ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਤੇ ਦਬਦਬੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਚੀਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖਪਤਕਾਰ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸਸਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਖਾੜਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਹਰ ਸੈਕਟਰ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ 'ਚੋਂ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕੰਮ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਮਾਰਕੀਟ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਚੀਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਠੇਕਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੁਵਾਵੇ ਕੰਪਨੀ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ 5 ਜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮੌਕੇ ਸੀ, ਹੋਰ ਵੀ ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ।
ਆਓ ਵੇਖੀਏ ਕਿ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ‘ਚ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ 2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਸ ‘ਚੋਂ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦ 72 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ‘ਚ ਟੈਲੀਕਾਮ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ 12,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਕੀਮਤ 25,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਚ ਸਮਾਰਟ ਟੀਵੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 42 ਤੋਂ 45 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਗੈਰ-ਸਮਾਰਟ ਟੀਵੀ 7-9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ‘ਚ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਹੈ. ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚੋਂ 10-12 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ। ਭਾਰਤ ‘ਚ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ 57 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚ 26 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ 37,916 ਮੈਗਾਵਾਟ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਐਪਸ ਦਾ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਵਜੋਂ 45 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ। 66 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਕ ਚੀਨੀ ਐਪ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ‘ਚ ਸਟੀਲ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਆਕਾਰ 108.5 ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚ 18-20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ। ਏਪੀਆਈ-ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਏਪੀਆਈ ਫਾਰਮਾ ਦਾ ਮਾਰਕਿਟ ਸਾਈਜ਼ 2 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ‘ਚ 60 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਨ।