Ambedkar Jayanti 2022: ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ Ambedkar Jayanti 2022 ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾ: ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਜਨਮ ਸਾਲ 1891 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਡਾ: ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਥ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਆਓ ਇਸ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜਯੰਤੀ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਈਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਜਾਣੀਏ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਭੀਮ ਰਾਓ ਰਾਮਜੀ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1891 ਨੂੰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹੂ 'ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਡਾ: ਅੰਬੇਡਕਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਜਾਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਲਿਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਸੰਪਾਦਕ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ।
ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਦਿਆ ਦੇ ਧਨੀ
ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ 1908 ਵਿੱਚ ਐਲਫਿੰਸਟਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ 1912 ਵਿੱਚ ਬਾਂਬੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸਿਆਸੀ ਅਧਿਐਨ ਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਜੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕੀਤਾ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਪਾਸ ਕੀਤੀਆਂ।
ਸਹਯਾਜੀ ਰਾਓ ਤੀਜੇ ਦੇ ਗਾਇਕਵਾੜ ਸ਼ਾਸਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ 25 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਦਿੱਤਾ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਉਹ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ।
ਉਹ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ 1915 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 'ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਣਜ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਥੀਸਿਸ ਦਿੱਤਾ। 1916 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਥੀਸਿਸ 'ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ: ਇਸ ਦਾ ਮੂਲ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਹੱਲ' 'ਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ।
ਗਵਰਨਰ ਲਾਰਡ ਸਿਡਨਹੈਮ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਥੀਸਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਸਿਡਨਹੈਮ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ ਐਂਡ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣ ਗਏ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੀ.ਐਚਡੀ 1927 ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਤੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਡਾਕਟਰੇਟ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ
1935 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਵਾਪਸ 1955 ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਿਹਤਰ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣਾ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ 'ਲੋਕ ਸਭਾ' ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਜਿੱਤਣ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ 'ਵੇਟਿੰਗ ਫਾਰ ਏ ਵੀਜ਼ਾ' ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਸਿਲੇਬਸ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉਹ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਰਹੇ। ਉਹ ਪੀ.ਐਚਡੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੀ ਡਿਗਰੀ। ਅੰਬੇਡਕਰ ਹੀ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ 14 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 370 ਦੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋBaisakhi 2022: ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ 'ਚ ਵਿਸਾਖੀ ਮੇਲੇ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ, ਅੱਜ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ: