Hindu Temples in Pakistan: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕਰਨਾ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ 'ਚ ਵੀ ਇਸ ਸਾਲ ਕਰੀਬ 3 ਤੋਂ 4 ਵਾਰ ਮੰਦਰ ਢਾਹੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਖ਼ਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਗਏ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਕਾਫੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਮੰਦਰ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਮੰਦਰ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਕੀ ਹਾਲਤ ਹੈ।
ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਤੋੜਿਆ ਗਿਆ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਿੰਦੂ ਰਾਈਟਸ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ 1947 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਹੋਈ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ 428 ਮੰਦਰ ਸਨ। ਪਰ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ 408 ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ, ਹੋਟਲਾਂ, ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਜਾਂ ਮਦਰੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਸਿਰਫ਼ 22 ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੀ ਬਚੇ ਹਨ
ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਦਾਰਾ ਇਸਮਾਈਲ ਖਾਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਕਾਲੀਬਾੜੀ ਮੰਦਰ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਹੋਟਲ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਦੇ ਬੰਨੂ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਉਥੇ ਇਕ ਮਿਠਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਹੁਣ ਕੋਹਾਟ 'ਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ 'ਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ 22 ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਬਚੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 11 ਮੰਦਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚਾਰ, ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮੰਦਰ ਹਨ।
ਇਹ ਮੰਦਰ ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲਿਆ ਸੀ
ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸਵਾਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ 1300 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੀ ਇਹ ਮੰਦਰ ਦੁਬਾਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹੇਗਾ? ਇਹ ਸਵਾਲ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੈ।
ਸਾਲ 2020 ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਕੰਧ ਢਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਦਬਾਅ ਵਧਣ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਬੰਦ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪਈ।