ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਇੱਕ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫਰਮ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਇਆ ਪੈਗਾਸਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ (Pegasus spyware) ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਬਾਰੇ 2019 ਵਿੱਚ ਸੁਣਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਵਟਸਐਪ ਯੂਜ਼ਰਸ ਨੂੰ ਮੈਸੇਜ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਪੈਗਾਸਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਹੈਕ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਜੋ ਲੋਕ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਤੇ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਹੈਕ ਹੋ ਗਏ। ਲੋਕ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਫੋਨ ਤੇ WhatsApp ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪੈਗਾਸਸ (Pegasus) ਕੀ ਹੈ?
ਪੈਗਾਸਸ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕੰਪਨੀ NSO ਸਮੂਹ ਵੱਲੋਂ ਵਿਕਸਤ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 2016 ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਅਰਬ ਕਾਰਕੁਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ੱਕੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪੈਗਾਸਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਆਈਫੋਨ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਐਪਲ ਨੇ ਫਿਰ ਆਈਓਐਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅਪਡੇਟ ਕੀਤਾ ਸੰਸਕਰਣ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜੋ ਪੈਗਸਸ ਫੋਨ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤ ਰਹੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਐਂਡਰਾਇਡ ਫੋਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੈਗਾਸਸ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਨੂੰ "ਮੋਸਟ ਸੋਫੀਸਟੇਟਿਡ" ਫੋਨ ਹੈਕਿੰਗ ਟੂਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਨਐਸਓ ਸਮੂਹ ਨੇ ਪੈਗਾਸਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ ਸਾਮਾਨ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਨਾਲ ਫੋਨ ਹੈਕ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਜ਼ਰ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ।ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਡਿਵਾਈਸ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ WhatsApp ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਐਪਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਫੋਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਵੱਲੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੰਤ ਤੋਂ ਅੰਤ ਵਾਲੀਆਂ ਐਨਕ੍ਰਿਪਟਡ ਚੈਟਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੈਗਾਸਸ ਤੁਹਾਡੇ ਮੈਸੇਜ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਐਪ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਵੀ ਟਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਕੈਮਰਾ ਦੇ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚੀਏ?
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਐਪਸ ਤੇ ਫੋਨਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਈਫੋਨ ਜਾਂ ਐਂਡਰਾਇਡ ਵਿਚ ਐਪਸ ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਸੰਸਕਰਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਫੋਨ ਦੇ ਹੈਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ, ਆਪਣੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਖਾਤੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕੋ।ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਮੈਸੇਜ ਜਾਂ ਲਿੰਕ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ।