Deepfake technology work: ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਡੀਪਫੇਕ ਸ਼ਬਦ ਖੂਬ ਸੁਰਖੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖੂਬ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਦਾਕਾਰਾ ਰਸ਼ਮਿਕਾ ਮੰਦਾਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਾਕਾਰਾ ਕੈਟਰੀਨਾ ਕੈਫ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕੀ?



2017 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ, ਡੀਪਫੇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੋਟੋਆਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਡੂੰਘੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਡੀਪ ਫੇਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਸ਼ਲੀਲ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿੱਚ, ਏਆਈ ਫਰਮ ਡੀਪਟਰੇਸ ((AI firm Deeptrace) ਨੇ ਇੰਟਰਨੈਟ 'ਤੇ 15,000 ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 96 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੀਡੀਓ ਪੋਰਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ।


ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 99 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਰਫ਼ ਕਰਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਰਾਹੀਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡੀਪਫੇਕ ਤਕਨੀਕ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ?


ਡੀਪਫੇਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ?


ਡੀਪਫੇਕ ਏਆਈ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਤਸਵੀਰ, ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡੀਪਫੇਕ ਇਹ ਕੰਮ ਦੋ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਹਿਲਾ ਜਨਰੇਟਰ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਡਿਸਕਰੀਮੀਨੇਟਰ। ਜਨਰੇਟਰ ਦਾ ਕੰਮ ਨਕਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਿਸਕਰੀਮੀਨੇਟਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਕੰਮ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਕਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਕਿੰਨੀ ਅਸਲੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।


ਭਾਵ, ਡਿਸਕਰੀਮੀਨੇਟਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਜਾਅਲੀ ਫੋਟੋ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਅਸਲੀ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਰੇਟਰ ਅਤੇ ਡਿਸਕਰੀਮੀਨੇਟਰ ਐਲਗੋਰਿਦਮ ਦੀ ਇਸ ਜੋੜੀ ਨੂੰ ਜਨਰੇਟਿਵ ਵਿਰੋਧੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੂੰਘੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਜਾਅਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?


ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਕਲੀ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਈ ਜਾਣੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਅਸਲੀ ਵੀਡੀਓ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਅਤੇ ਬਾਡੀ ਲੈਂਗੂਏਜ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਸਭ ਕੁਝ ਆਪ ਹੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ।


ਜਦਕਿ, ਦੂਜਾ ਤਰੀਕਾ ਫੇਸ ਸਵੈਪ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀ ਦੀ ਨਕਲੀ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਈ ਜਾਣੀ ਹੈ, ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਉਸ ਉੱਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਫੇਸ ਸਵੈਪ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਰਸ਼ਮਿਕਾ ਮੰਦਾਨਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।


ਵੀਡੀਓਜ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਡੀਓਜ਼ ਵੀ ਡੀਪਫੇਕ ਹਨ, ਜਿਸ ਲਈ ਸਿਸਟਮ ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।


ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ
ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਟੈਲੀਗ੍ਰਾਮ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੋਲੋਦੀਮੀਰ ਜ਼ੇਲੇਨਸਕੀ ਦਾ ਇੱਕ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨੇਤਾ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਡੀਪਫੇਕ ਏਆਈ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਵੀਡੀਓ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨ ਲੈਣ ਤਾਂ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।


ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਅਲੀ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਵੀ ਇਹੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਡੀਪਫੇਕ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਨੰਬਰ ਜਾਣ ਕੇ ਵੀ ਬੈਂਕ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।


ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਡੀਪਫੇਕ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਦਾ ਇੱਕ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਤੰਤਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।


ਡੀਪਫੇਕ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਵੇਗਾ?


ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਡੀਪ ਫੇਕ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਜ਼ੀਰੋ ਟਰੱਸਟ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਡੀਪਫੇਕ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਸ ਜਾਣਗੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਸੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਝੂਠ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਵੀਡੀਓ ਅਸਲੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਕਲੀ।


ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਡੀਪ ਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਕਈ ਐਪਸ ਅਤੇ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਡੀਪਫੇਕ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।