Eid-ul-Fitr 2024: 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਗ੍ਰੀਸ ਦੇ ਥੇਸਾਲੋਨੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਥੇਸਾਲੋਨੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਓਟੋਮੈਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇਖੀ ਸੀ। ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਨਮਾਜ਼ 1920 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਮਸਜਿਦ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 100 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਈਦ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ 1902 ਵਿੱਚ ਇਟਲੀ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਵਿਟਾਲਿਆਨੋ ਪੋਸੇਲੀ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਇੱਕ ਤੰਗ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ 1920 'ਚ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਅੱਜ ਈਦ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਇਸ ਮਸਜਿਦ 'ਚ ਸਮੂਹਿਕ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਗ੍ਰੀਸ ਦੀ ਮੁਸਲਿਮ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਇਸਮਾਈਲ ਬੇਡਰੇਡਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਵੇਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ 70 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਨ। ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਇੱਥੇ 63 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਇਹ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ।
"ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ 100 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਅਨੁਭਵ ਹੈ। ਜਿਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਇਹ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਉਹ ਯਹੂਦੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੋਨਮੇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕ 1923 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਸ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਵਿਚਕਾਰ ਜਬਰੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਏ ਸਨ। ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਈਸਾਈਆਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤੁਰਕੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਗ੍ਰੀਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਾਂਗ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਬਦਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 40 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਲਈ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪਨਾਹਗਾਹ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਮਾਮ ਤਾਹਾ ਅਬਦੇਲਗਲੀਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਯੇਨੀ ਕੇਮੀ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ 'ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਿਰੋਧਤਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ।