Snake Bite Cases: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 58000 ਲੋਕ ਸੱਪ ਦੇ ਕੱਟਣ ਕਾਰਨ ਮਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲ ਅੰਕੜਾ ਇਸ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਡੰਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। 80 ਫੀਸਦੀ ਮਾਮਲੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਹਨ। BBC Earth ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਪਾਂ ਦੀਆਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 300 ਕਿਸਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 60 ਕਿਸਮਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।


ਕਿਹੜੇ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ?
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਚਾਰ ਕਿਸਮਾਂ - ਰਸੇਲ ਵਾਈਪਰ, ਸਾ ਸਕੇਲਡ ਵਾਈਪਰ, ਇੰਡੀਅਨ ਕੋਬਰਾ ਅਤੇ ਕਾਮਨ ਕ੍ਰੇਟ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਇਹ ਸੱਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਮਨ ਕ੍ਰੇਟ ਇੱਕ ਸੱਪ ਹੈ ਜੋ ਬਿਸਤਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੰਗ ਮਾਰਦਾ ਹੈ।



 


ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਡੰਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਝਾੜ-ਫੂਕ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖਿਆਂ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ​​ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗ ਲਿਆ ਹੈ।


ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗ ਲਿਆ ਹੈ?
ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗਿਆ ਨਹੀਂ, ਫਿਰ ਵੀ ਸਦਮੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗ ਜਾਂ ਡੰਗ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ? ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਦੋ ਦੰਦਾਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਜਿਸ ਸੱਪ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡੰਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੈ।


ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗਿਆ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਐਂਟੀ-ਵੇਨਮ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗ ਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਤੇਜ਼ ਜਲਨ, ਦਰਦ ਅਤੇ ਸੋਜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।



 


ਸੱਪ ਡੰਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰੀਏ?
- ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਥਾਂ ਲੇਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਘੜੀ, ਮੁੰਦਰੀ, ਚੂੜੀ ਆਦਿ ਕੋਈ ਤੰਗ ਚੀਜ਼ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਤਾਰ ਦਿਓ। ਤੰਗ ਕੱਪੜੇ ਹਟਾ ਦਿਓ
- ਜਿੱਥੇ ਸੱਪ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਡੰਗਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿਓ।
- ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਦਮੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਵੇ।
- ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਵਿਰੋਧੀ ਟੀਕਾ (Anti Venom Injection) ਲਗਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।


ਸੱਪ ਡੰਗਣ 'ਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ?
-ਜਿੱਥੇ ਸੱਪ ਨੇ ਡੰਗਿਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਤੰਗ ਕੱਪੜੇ ਆਦਿ ਨਾ ਬੰਨ੍ਹੋ।
- ਸ਼ਰਾਬ, ਚਾਹ, ਕੌਫੀ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਹਿਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
- ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਠੰਡੀ ਜਾਂ ਗਰਮ ਸੇਕਾ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।
- ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਚੀਰਾ ਲਗਾ ਕੇ ਜ਼ਹਿਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਕਰੋ
- ਇਸ ਨੂੰ ਚੂਸ ਕੇ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ।


ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਲੇਟਣਾ ਠੀਕ ਹੈ
WHO ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਬਰਾ ਵਰਗੇ ਕਈ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਡੰਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਲਟੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਲੇਟਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੱਖੋ, ਤਾਂ ਕਿ ਘਬਰਾਹਟ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।