Independence Day 2023 Special Space Economy of India: ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੀ ਊਰਜਾ, ਆਰਟੀਫਿਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ ਰਚਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ਜੁੜ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ। ਸਪੇਸ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ (Space Economy) ਦਾ। ਕੰਸਲਟੈਂਸੀ ਫਰਮ ਆਰਥਰ ਡੀ ਲਿਟਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 2040 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਆਕਾਰ 40 ਤੋਂ 100 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2025 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਆਕਾਰ 13 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਵਧ ਜਾਵੇਗਾ।
2040 ਤੱਕ 40 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ Space Economy
ਮੂਜੌਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, global space economy ਵਿੱਚ 2 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ space economy ਦਾ ਸਾਈਜ਼ ਸਿਰਫ਼ 8 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਨੂੰ 9 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਕ 2040 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 40 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਗਲੋਬਲ ਸਪੇਸ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਆਕਾਰ 2040 ਤੱਕ ਇੱਕ ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ISRO ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਇਕਾਈ NewSpace India Limited 2019 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਇਸਰੋ ਦੀਆਂ ਵਪਾਰਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਨਿਊਸਪੇਸ ਇੰਡੀਆ ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਕੜ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 'ਚ ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 17 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ 'ਚ 3 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਹੋਇਆ। ਨਿਊਸਪੇਸ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 52 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਲਾਂਚਿੰਗ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। 1999 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ 34 ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ 381 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਯਾਦਗਾਰ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਪੇਸ ਯਾਤਰਾ
ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ 15 ਅਗਸਤ 2023 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ 77ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ 77 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ, ਸਗੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਪੇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਸਰੋ (Indian Space Research Organisation) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਜੋ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ।
1969 ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਇਸਰੋ
ਇਸਰੋ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1962 ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਮੇਟੀ ਫਾਰ ਸਪੇਸ ਰਿਸਰਚ (INCOSPAR) ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਗਠਨ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ (Vikram Sarabhai) ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ 'ਤੇ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਨ। 1969 ਵਿੱਚ, INCOSPAR ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ISRO ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। 1972 ਵਿੱਚ, ਸਪੇਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਪੇਸ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਟੈਲੀਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਐਕਸਪੀਰੀਮੈਂਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ (STEP) ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੱਕ ਟੀਵੀ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸੀ।
975 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਆਰੀਆਭੱਟ ਸੈਟੇਲਾਈਟ
1975 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਆਰੀਆਭੱਟ ਉਪਗ੍ਰਹਿ Soviet Cosmos-3M launch vehicle ਰਾਹੀਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1980 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਨਾਂ ਰੋਹਿਣੀ-1 ਸੀ। ਐਸਐਲਵੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਰੋ ਆਪਣਾ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਲਾਂਚ ਵਾਹਨ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਦੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰੁਵੀ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ PSLV 'ਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੀਐਸਐਲਵੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਲਾਂਚ 1993 ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਪਰ 1994 ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਆਰਬਿਟ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਲੱਖਣ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਇਸਰੋ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਹੈ।
104 ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲਾਂਚ
15 ਫਰਵਰੀ 2017 ਨੂੰ ਇਸਰੋ ਨੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਰਿਕਾਰਡ 104 ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਲਾਂਚ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਭੇਜਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਂ ਸੀ। ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਛੇ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਕੋਲ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਰੋ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਆਪਣਾ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਇਸਰੋ ਦੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟਜ਼ ਕਲਾਈਮੇਟ ਚੈਂਜ (Climate Change) 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਮਛੇਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਰੀਅਲ ਟਾਈਮ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ 'ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਚੰਦਰਯਾਨ ਅਤੇ ਮੰਗਲਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਮਿਸ਼ਨ ਮੰਗਲਯਾਨ ਸਫਲ
16 ਨਵੰਬਰ 2013 ਨੂੰ, ਭਾਰਤ ਨੇ PSLV C-25 ਮਾਰਸ ਆਰਬਿਟਰ (ਮੰਗਲਯਾਨ) ਨੂੰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰਿਕੋਟਾ ਤੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ। 24 ਸਤੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ। ਰੂਸ ਨਾਸਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸਪੇਸ ਏਜੰਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹਾ ਮਿਸ਼ਨ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤਾ ਮਿਸ਼ਨ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮੰਗਲ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ ਸੀ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਮੰਗਲ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਬਣਾਇਆ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇਸਰੋ ਨੇ 14 ਜੁਲਾਈ 2023 ਨੂੰ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮਿਸ਼ਨ ਗਗਨਯਾਨ
ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ 2023 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਚਾਰ ਟੈਸਟ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪੂਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਲਈ 400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਔਰਬਿਟ 'ਤੇ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮੁੰਦਰ 'ਚ ਵਾਪਸ ਉਤਾਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਗਗਨਯਾਨ ਨੂੰ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਜਾਂ 2024 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 75 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ 'ਤੇ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸੀ ਪਰ ਕੋਵਿਡ ਕਾਰਨ ਇਸ 'ਚ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਦੇਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸਰੋ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਪੇਸ ਸਟਾਰਟਅੱਪ
ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ (Space Economy) ਵਿੱਚ ਇਸਰੋ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ (Make In Iddia) ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਛੋਟੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਬਹੁਤ ਵਧਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। 2025 ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲਾ ਖੰਡ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਪੇਸਟੈਕ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 2021 ਵਿੱਚ, ਸਪੇਸਟੈਕ ਵਿੱਚ ਸਟਾਰਟਅਪਸ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ $ 68 ਮਿਲੀਅਨ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ 196 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ, 47 ਨਵੇਂ ਸਪੇਸਟੈਕ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। 2021 ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ ਨੂੰ $200 ਮਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ 'ਤੇ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਰਕਾਰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਪੇਸਟੈਕ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ ਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ 'ਤੇ ਰਿਟਰਨ ਵੀ ਮਿਲੇ।