ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਝਗੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਕਿਰਾਏ ‘ਤੇ ਦੇਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਜਾਇਦਾਦ ਖਰੀਦਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਝਗੜਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਦੂਜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੈਂਟ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕੀ ਹੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਕੋਈ ਵਿਵਾਦ ਖੜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਪਰ, ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਲਕੀ ਅਧਿਕਾਰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣਗੇ।


ਦਰਅਸਲ, ਅਸੀਂ ‘ਲੀਜ਼ ਐਂਡ ਲਾਈਸੈਂਸ’ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਇੱਕ ਮਕਾਨ-ਮਾਲਕ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ।



ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣਾ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਗਜ਼ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਜਾਂ ਕਿਰਾਏਦਾਰੀ ਡੀਡ ਵਾਂਗ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਪ੍ਰਦੀਪ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪੂਰਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।


ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਤੋਂ ਕੀ ਵੱਖਰਾ ਹੈ?
ਪ੍ਰਦੀਪ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪੇਪਰ ਵੀ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਕੁਝ ਧਾਰਾਵਾਂ ਬਦਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਰਾਏ ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਜਾਂ ਸੰਪਤੀਆਂ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਿਆਦ ਸਿਰਫ਼ 11 ਮਹੀਨੇ ਹੈ। ਲੀਜ਼ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।


ਇਹ ਕਾਗਜ਼ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਦੋਵਾਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਨੋਟਰੀ ਰਾਹੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਟੈਂਪ ਪੇਪਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ 10 ਜਾਂ 12 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲੀਜ਼ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰ ਵੀ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।



ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦਾ ਹਿੱਤ
ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਲੀਜ਼ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਲੀਜ਼ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਿਰਫ਼ ਮਕਾਨ ਮਾਲਕ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਾਇਦਾਦ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਂ ਵਪਾਰਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਆਦ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੀਜ਼ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਵਿੱਚ, ਮਕਾਨ ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ‘ਲਾਇਸੈਂਸਰ’ ਅਤੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਨੂੰ ‘ਲਾਇਸੈਂਸੀ’ ਵਜੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।


ਲੀਜ਼ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਕਿਉਂ ਹੈ ਬਿਹਤਰ?



  • ਲੀਜ਼ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

  • ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਇਦਾਦ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਜਾਂ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।

  • ਲੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਿਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦੇ ਵਾਰਸ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

  • ਜੇਕਰ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।