Budget 2025: 1 ਫਰਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਬਜਟ ਸਿਰਫ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਰ ਕੰਪਨੀ, ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਘਰ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿੱਤੀ ਲਕਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਜਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਇੱਕ ਐਸਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗੀ ਬਜਟ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਵਿਕਰੀ, ਉਤਪਾਦਨ, ਖਰੀਦਦਾਰੀ, ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼, ਕਰਜ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਨਕਦ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸਾਲਾਨਾ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ "ਬਿਜ਼ਨਸ ਬਜਟ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਲਾਭ-ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਪੂਰਨਅਨੁਮਾਨਤ ਗਣਨਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦਨ, ਉੱਚਤਮ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਆਕਲਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਨੂੰ ਬਜਟ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਜਟ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ (ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲਰ) ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਰੀਜ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਸੰਗਠਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਪ੍ਰੈਡਸ਼ੀਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਜਟ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਵਿੱਤੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਦੀ ਲੋੜ
ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਜਟ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਖਰਚਾਂ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾ ਕੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਉਪਯੋਗ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸਟਰ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਦੀਰਘਕਾਲੀ ਅਤੇ ਅਲਪਕਾਲੀਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।