ਪਾਰਸ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਸੀਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਸੁਣਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸ ਕੋਲ ਹੈ ਇਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਰਹੱਸ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸ ਪੱਥਰ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਪਾਰਸ ਪੱਥਰ ਬਾਰੇ ਇਹ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰੀ ਪੱਥਰ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਵੀ ਛੂਹ ਲਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਨਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਪੁਰਾਣੀ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਨਾਤਨ ਗੋਸਵਾਮੀ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜਾਓ ਅਤੇ ਪਾਰਸ ਦਾ ਪੱਥਰ ਮੰਗੋ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੀ ਗਰੀਬੀ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਉਸ ਗੋਸਵਾਮੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਧੋਤੀ ਅਤੇ ਰੁਮਾਲ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, ਉਸਨੇ ਗੋਸਵਾਮੀ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਰੀਬੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਪਾਰਸ ਦਾ ਪੱਥਰ ਮੰਗਿਆ।
ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਗੋਸਵਾਮੀ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਯਮੁਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪੈਰ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਿਆ, ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਪੱਥਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਾਰਸ ਦਾ ਪੱਥਰ ਕੱਢ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨਾਲ ਉਸ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਤਾਂ ਲੋਹਾ ਸੋਨਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਆਈ ਕਿ ਗੋਸਵਾਮੀ ਜੀ ਕੋਲ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਕੀਮਤੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਪੱਥਰ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਉਸ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸੋਨਾ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਗੋਸਵਾਮੀ ਜੀ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਫ਼ ਮਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦਾ ਬੇਅੰਤ ਅਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ।
ਇਸਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਰਾਇਸੇਨ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸ ਦਾ ਪੱਥਰ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਪਾਰਸ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਯੁੱਧ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਜੰਗ ਹਾਰ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਪਾਰਸ ਦੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਤਾਲਾਬ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੱਥਰ ਕਿੱਥੇ ਲੋਕਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਥਰ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।