ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ GST ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾਇਆ, ਪਰ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜੀਐਸਟੀ ਛੋਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਸਮਾਜਿਕ ਭਲਾਈ, ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਕਿਫਾਇਤੀ ਰੱਖਣਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਰਾਕੀ ਵਸਤੂਆਂ, ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਉਤਪਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਛੋਟਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ
ਤਾਜ਼ੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਅਣਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਅਨਾਜ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੌਲ, ਕਣਕ, ਦਾਲਾਂ), ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਬੀਜ, ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਖੁਰਾਕ। ਇਹ ਛੋਟਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਫਾਇਤੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ
ਤਾਜ਼ਾ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਛਾਛ, ਆਂਡੇ, ਨਮਕ, ਖੰਡ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬ੍ਰਾਂਡ ਵਾਲੇ ਆਟੇ ਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟ ਹੈ। ਇਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਸਤਾ ਰੱਖਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਹੈ।
ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਾਮਾਨ
ਮਨੁੱਖੀ ਖੂਨ, ਟੀਕੇ, ਜੀਵਨ ਰੱਖਿਅਕ ਦਵਾਈਆਂ, ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨ, ਵ੍ਹੀਲਚੇਅਰ ਅਤੇ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਕਿੱਟਾਂ। ਇਹ ਛੋਟਾਂ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਨ।
ਵਿਦਿਅਕ ਸਮੱਗਰੀ
ਕਿਤਾਬਾਂ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ, ਸਲੇਟਾਂ, ਚਾਕ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਉਪਕਰਣ। ਇਹ ਛੋਟਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਸੇਵਾਵਾਂ
ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰੋਹ, ਪੂਜਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ। ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ
ਨਾਨ-ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਡ ਰੇਲ, ਮੈਟਰੋ ਅਤੇ ਬੱਸ ਸੇਵਾਵਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੀਐਸਟੀ ਤੋਂ ਛੋਟ ਹਨ।
ਹੋਰ
ਕੱਚਾ ਜੂਟ, ਰੇਸ਼ਮ, ਖਾਦੀ, ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਜੀਵਤ ਜਾਨਵਰ (ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ)। ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਮਨੁੱਖੀ ਖਪਤ ਲਈ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ। ਇਹ ਜੀਐਸਟੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹਨ।
ਇਹ ਛੋਟਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਭੋਜਨ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਰਗੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ 'ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਬੋਝ ਵਧੇਗਾ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਵੀ ਛੋਟਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਨਿਰਯਾਤ 'ਤੇ ਜ਼ੀਰੋ-ਰੇਟ ਟੈਕਸ ਲਗਾ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।