Bioplastics: ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਸਹੂਲਤ ਬਣਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਸੰਕਟ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ 49 ਕਰੋੜ ਟਨ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਈ ਸੀ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ 2040 ਤੱਕ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 765 ਕਰੋੜ ਟਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸੰਕਟ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਇਓਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਵਿਕਲਪ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੂੜੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦਾ ਬਾਇਓਪਲਾਸਟਿਕ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੈਨ ਡਿਏਗੋ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਬਾਇਓਪਲਾਸਟਿਕ ਥਰਮੋਪਲਾਸਟਿਕ ਪੌਲੀਯੂਰੇਥੇਨ (ਟੀਪੀਯੂ) ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ 'ਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬੈਸੀਲਸ ਸਬਟਿਲਿਸ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵੀ ਇਹ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਕੂੜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਆਮ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਬਾਇਓਪਲਾਸਟਿਕ ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ 'ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੌਲੀਏਸੀਟਿਕ ਐਸਿਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਘਟਣ ਵਾਲੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਣੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੈਕਿੰਗ ਸਮੱਗਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕੱਪ, ਪਲੇਟਾਂ, ਬੋਤਲਾਂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੇ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣ ਦੀ ਹੈ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਪਾਣੀ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 12% ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 9% ਰੀਸਾਈਕਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਕੂੜਾ ਸਿੱਧਾ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2040 ਤੱਕ ਹਰ ਸਾਲ 290 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕੂੜਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਤਾਲਾਬਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।