ਦਿਨ ਭਰ ਦੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਸੀਂ ਆਰਾਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਪਾਸਾ ਵੱਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਲੇਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਸਾਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੀ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਕੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ...
ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ( Sleep disorder) ਕੀ ਹੈ?
ਸਿਹਤਮੰਦ ਸਰੀਰ ਲਈ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਨੀਂਦ ਤੁਹਾਡੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਲੇਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਪਲਕਾਂ ਨਹੀਂ ਝਪਕਦੀਆਂ। ਭਾਵੇਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਹੋਣ, ਉਹ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦਾ ਇਹ ਕਾਰਨ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਦਵਾਈ ਲੈਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਰਾਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਖੋਹ ਸਕਦੇ ਨੇ
ਅਨੀਂਦਰਾ (Insomnia): ਇਹ ਰਾਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਖੋਹਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ, ਪੁਰਾਣੀ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਪਾਸੇ ਬਦਲਦੇ ਰਹੋ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ। ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਪੁਰਾਣੀ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਤੀਬਰ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਜਾਂ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰੁਝੇਵੇਂ ਭਰੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਤਣਾਅ, ਚਿੰਤਾ ਆਦਿ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ (Sleep Apnea): ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਅਚਾਨਕ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਨੀਂਦ ਵਿਗੜਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ ਆਉਣਾ, ਥਕਾਵਟ, ਸਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਬੇਚੈਨ ਲੱਤ ਸਿੰਡਰੋਮ(Restless leg syndrome): ਬੇਚੈਨ ਲੱਤ ਸਿੰਡਰੋਮ ਵਿੱਚ, ਲੱਤ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਜਾਂ ਝਰਨਾਹਟ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਲੱਤ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਸਥਾਈ ਰਾਹਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ, ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨੀਂਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹੀ ਨੀਂਦ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।