World Hepatitis day 2023: ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਕੇਸ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵੈਕਸੀਨ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਘਾਤਕ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਲੀਵਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦਾ ਵੀ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵੈਕਸੀਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਇੰਨੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਉਂ ਹੈ। ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।


ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਕੀ ਹੈ? 
ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਜਿਗਰ ਦੀ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਜਿਗਰ ਉੱਤੇ ਹਲਕੀ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਜਾਂ ਜਿਗਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਇਰਲ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਾਇਰਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਵਾਇਰਸ ਏ, ਬੀ, ਸੀ, ਡੀ ਤੇ ਈ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ ਤੇ ਸੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।


ਸਰੀਰ ਦਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਜਿਗਰ 'ਤੇ ਕਰਦਾ ਹਮਲਾ 
ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਘਾਤਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਟੋਇਮਿਊਨ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਜਿਗਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਜਿਗਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਲੀਵਰ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਤੇ ਜਿਗਰ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।


ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ
1. ਅਕਸਰ ਹਲਕਾ ਬੁਖਾਰ ਰਹਿਣਾ।
2. ਭੁੱਖ ਦੀ ਕਮੀ।
3. ਲਗਾਤਾਰ ਪੇਟ ਦਰਦ।
4. ਹਮੇਸ਼ਾ ਥਕਾਵਟ ਰਹਿਣੀ।
5. ਗਹਿਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ।
6. ਚਮੜੀ ਦਾ ਪੀਲਾ ਹੋਣਾ।


ਵੈਕਸੀਨ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਉਂ?
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ ਦਾ ਟੀਕਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਟੀਕਾ 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਗਲੀਆਂ ਦੋ ਖੁਰਾਕਾਂ ਪਹਿਲੀ ਖੁਰਾਕ ਤੋਂ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਵੈਕਸੀਨ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਟੀਕੇ ਦੁਆਰਾ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਬੀ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਸ ਟੀਕੇ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।


ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਲੋਕ ਟੀਕਾਕਰਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰਹਿ ਕੇ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਲੱਛਣਾਂ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਲੀਵਰ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।