Farmer News: ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲਦੇ ਹਨ। ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਹੋਰ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਉਤਪਾਦ ਵੇਚ ਕੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਨਸਲ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਮੱਝ ਪਾਲਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮੁਰ੍ਹਾ ਨਸਲ ਦੀ ਮੱਝ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਇਹ ਨਸਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਧ ਦੇਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਕੀਮਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੀ ਕੀਮਤ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਸਰੀਰਕ ਪਛਾਣ ਦੇ 11 ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੇ ਇਹ ਸ਼ੁੱਧ ਨਸਲ ਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਧ ਦੇਵੇਗੀ, ਘੱਟ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਛਾ ਵੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋਵੇਗਾ।
ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਹਿਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੈਂਟਰਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਰਿਸਰਚ ਆਨ ਬਫੇਲੋਜ਼ (CIRB) ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਸੱਜਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਯੂਨੀਅਨ ਅਕੈਡਮੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਧ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਦੁੱਧ ਵੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਦੁੱਧ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ ਮੁਰ੍ਹਾ ਨਸਲ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿੰਦੂਆਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੀਰਕ ਬਣਤਰ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕੀ ਹੈ?
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੋਹਤਕ, ਹਿਸਾਰ, ਝੱਜਰ, ਜੀਂਦ, ਗੁੜਗਾਓਂ, ਫਤਿਹਾਬਾਦ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਨਸਲ ਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਚੀਨ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਬੁਲਗਾਰੀਆ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਨੇਪਾਲ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਆਮ ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ 80 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
ਪਹਿਲੇ ਵੱਛੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 12 ਤੋਂ 15 ਲੀਟਰ ਦੁੱਧ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਲਈ ਕੱਚੇ ਫਰਸ਼ ਅਤੇ ਸੀਮਿੰਟ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲਾ ਹਵਾਦਾਰ ਸ਼ੈੱਡ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਨੂੰ ਕੀ ਖੁਆਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਮੁਰਾ ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ ਬਰਸੀਨ, ਜਵੀਂ, ਸਰ੍ਹੋਂ, ਬਾਜਰਾ, ਜਵਾਰ ਅਤੇ ਗੁੱਛੇਦਾਰ ਬੀਨਜ਼ ਖੁਆਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੀ ਖਲ, ਦਲੀਆ ਅਤੇ ਕਣਕ-ਦਾਲ ਦੀ ਛਿਲਕੀ ਵੀ ਖੁਆਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਰੰਗ ਗੂੜ੍ਹਾ ਕਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਿੰਗ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਮੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿੰਗ ਚਪਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਮੱਝ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੂਛ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 6 ਇੰਚ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਸਰੀਰ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੇ ਕੰਨ ਛੋਟੇ, ਪਤਲੇ ਅਤੇ ਸੁਚੇਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 148 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੇ ਝੋਟੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 150 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮੁਰਾ ਮੱਝ ਦੀ ਉਚਾਈ 133 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਅਤੇ ਮੱਝ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 142 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਮਾਦਾ ਦਾ ਭਾਰ 30 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਨਰ ਦਾ 31.7 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਭਾਰ 350-700 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਨਰ ਦਾ 400-800 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਲੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝਾਂ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਮੁਰ੍ਹਾ ਮੱਝ ਦਾ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਇਸਦੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖੁਰਾਕ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।