Air India Plane Crash: ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੀਰਵਾਰ (12 ਜੂਨ, 2025) ਨੂੰ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਬੋਇੰਗ-787 ਜਹਾਜ਼ ਉੱਡਾਨ ਭਰਨ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਕਰੈਸ਼ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਪੈਨਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇਵੇਗਾ।
ਇਸੇ ਦਰਮਿਆਨ ਅਮਰੀਕੀ ਨੇਵੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪਾਇਲਟ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆ ਕੈਪਟਨ ਸਟੀਵ ਸ਼ਾਈਬਨਰ (Captain Steve Scheibner) ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਕਰੈਸ਼ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ RAT (Ram Air Turbine) ਦੇ ਐਕਟੀਵੇਟ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਉਹਨਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਕਰੈਸ਼ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਦੱਸੇ ਹਨ:
ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕਲ ਫੇਲਿਅਰ
ਦੋਹਾਂ ਇੰਜਨਾਂ ਦਾ ਫੇਲ ਹੋਣਾ
ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਫੇਲ ਹੋਣਾ
ਸਟੀਵ ਨੇ ਹਾਦਸੇ ਦੇ ਇਕੱਲੇ ਬਚਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲੀ ਸੰਭਾਵਨਾ – ਦੋਹਾਂ ਇੰਜਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਫੇਲ ਹੋਣਾ
ਕੈਪਟਨ ਸਟੀਵ ਮੁਤਾਬਕ, ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਨ ਇੱਕੋ ਵੇਲੇ ਫੇਲ ਹੋ ਗਏ ਹੋਣ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਾਦਸਾ "ਲਿਫਟ ਲੌਸ" ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪੰਖਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹਵਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ।
ਸਟੀਵ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਰੱਖ ਸਕੇ। ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ ਨਾਲ ਟਕਰਾਇਆ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਨ ਨਿਕਾਮੇ ਹੋ ਗਏ ਹੋਣ।
ਪਾਇਲਟ ਫਲੈਪਸ ਲਗਾਉਣ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹੋਣਗੇ!
ਦੂਜੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਟੇਕਆਫ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਕਨੀਕੀ ਸੈਟਿੰਗਜ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਫਲੈਪਸ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਕਰਨਾ। ਫਲੈਪਸ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪੰਖਾਂ ਦੇ ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਡਾਣ ਦੌਰਾਨ ਲਿਫਟ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕੈਪਟਨ ਸਟੀਵ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇ ਪਾਇਲਟ ਫਲੈਪਸ ਲਗਾਉਣ ਭੁੱਲ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕੇਗਾ। ਉਹਨਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 787 ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਜੇ ਫਲੈਪਸ ਸੈੱਟ ਨਾ ਹੋਣ ਤਾਂ ਕਾਕਪਿਟ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ-ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਅਲਾਰਮ ਵੱਜਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ 'ਤੇ ਵੀ ਵਾਰਨਿੰਗ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਗਲਤ ਲੀਵਰ ਖਿੱਚਣਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਾਰਣ
ਤੀਜੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਜਾਂ ਕੋ-ਪਾਇਲਟ ਵਲੋਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਗਲਤ ਲੀਵਰ ਖਿੱਚਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਕੈਪਟਨ ਸਟੀਵ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਟੇਕਆਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋ-ਪਾਇਲਟ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ “ਵਿਮਾਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਚੱਲਾ ਗਿਆ ਹੈ,” ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਇਲਟ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ “ਗੀਅਰ ਅੱਪ”।
ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਕੋ-ਪਾਇਲਟ ਨੇ ਗੀਅਰ ਦੀ ਬਜਾਇ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਫਲੈਪਸ ਵਾਲਾ ਲੀਵਰ ਖਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਹਟ ਗਏ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਆਖ਼ਰ ਵਿੱਚ ਐਕਸਪਰਟ ਵੀ ਇਸ ਨਤੀਜੇ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੋਹਾਂ ਇੰਜਨਾਂ ਦੇ ਫੇਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।