ਹਰਿਆਣਾ-ਪੰਜਾਬ (Haryana-Punjab) ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ 2.0 (Kisan Andolan 2.0) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਖੁਲਾਸੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਕੂਚ ਦੌਰਾਨ ਡਰੋਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਅੱਥਰੂ ਗੈਸ ਦੇ ਗੋਲੇ ਸੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡਰੋਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਏਵੀਏਸ਼ਨ (DGCA) ਕੋਲ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਡੀਜੀਸੀਏ ਕੋਲ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਰਜਿਸਟਰਡ ਡਰੋਨ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੇ ਬੰਬ ਲਈ ਉਡਾਏ ਗਏ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ ਸੀ। ਆਰਟੀਆਈ ਕਾਰਕੁਨ ਕੁਨਾਲ ਸ਼ੁਕਲਾ (RTI activist Kunal Shukla) ਨੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਡੀਜੀਸੀਏ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਡਰੋਨ ਬੰਬਾਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੀ ਕਿ ਡੀਜੀਸੀਏ ਕੋਲ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨ ਅੰਬਾਲਾ ਦੇ ਸ਼ੰਭੂ ਬਾਰਡਰ 'ਤੇ ਹੋਏ ਸੀ ਇਕੱਠੇ
ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ 2.0 ਤਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਬਾਲਾ ਦੇ ਸ਼ੰਭੂ ਬਾਰਡਰ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਰਤਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਸਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਸ਼ੰਭੂ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਡਰੋਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜਨ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਬੰਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸ਼ੰਭੂ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਫਲ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਨੌਰੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਡਰੋਨ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਡਰੋਨ ਉਡਾਉਣ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਡੀਜੀਸੀਏ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ 2 ਕਿਲੋ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਡਰੋਨ ਉਡਾਉਣ ਲਈ ਲਾਇਸੈਂਸ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਡਰੋਨ ਲਈ ਇਸ ਲਾਇਸੈਂਸ ਦੀ ਫੀਸ 25,000 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵਿਆਉਣ ਲਈ 10,000 ਰੁਪਏ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਡਰੋਨ ਉਡਾਉਣ ਦਾ ਲਾਈਸੈਂਸ ਤਾਂ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਡੀਜੀਸੀਏ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੰਸਥਾ ਤੋਂ ਡਰੋਨ ਉਡਾਉਣ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਡੀਜੀਸੀਏ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਨਿਯਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਡੀਜੀਸੀਏ ਨੇ ਰਿਮੋਟਲੀ ਪਾਇਲਟਡ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਸਿਸਟਮ (ਆਰਪੀਏਐਸ) ਦੇ ਤਹਿਤ ਡਰੋਨ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਕੈਟੇਗਰੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਭਰ ਵਾਲੇ 250 ਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨੀ ਨੈਨੋ ਡਰੋਨ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 250 ਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ 2 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਡਰੋਨ ਨੂੰ ਮਾਈਕ੍ਰੋ, 2 ਕਿਲੋ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋ ਛੋਟੇ, 25-150 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਵੱਡੇ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਰੋਨ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ (DGFT) ਤੋਂ ਲਾਇਸੈਂਸ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਨੰਬਰ (UIN) ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ DGCA ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਤਹਿਤ 'ਸਿਰਫ਼ 18 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਇਹ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਸ ਦਾ 10ਵੀਂ ਪਾਸ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ 10ਵੀਂ 'ਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ੇ 'ਚ ਪਾਸ ਅੰਕ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।