ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਹਵਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਗਈ। ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਬੋਰਡ (CPCB) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੋਮਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 4 ਵਜੇ ਦਿੱਲੀ ਦਾ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਔਸਤ ਏਅਰ ਕਵਾਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) 345 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 'ਬਹੁਤ ਖਰਾਬ' ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਗਲਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ AQI 351 ਰਿਹਾ, ਜਦਕਿ PM2.5 ਦਾ ਪੱਧਰ ਰਾਤ ਵਿੱਚ 675 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਨ ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਹਾ, ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਕਰੋਲ ਬਾਗ ਵਿੱਚ।
AQI ਅਤੇ PM2.5 ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਵਾਧਾ
CPCB ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ AQI ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਰਿਹਾ। 2024 ਵਿੱਚ 330, 2023 ਵਿੱਚ 218, 2022 ਵਿੱਚ 312 ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ 382 ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ 2025 ਦਾ AQI 344-359 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ। PM2.5 ਦਾ ਪੱਧਰ 675 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਜੋ ਕਿ 2024 (609), 2023 (570), 2022 (534) ਅਤੇ 2021 (728) ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਦੁਪਹਿਰ 4 ਵਜੇ 91 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਰਾਤ 12 ਵਜੇ ਤੱਕ 675 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਫੈਲ ਨਹੀਂ ਸਕੇ।
ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਵਧਾਈ ਚਿੰਤਾ
ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਸਮਿੱਤੀ (DPCC) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ 26 ਵਿੱਚੋਂ 23 ਨੌਇਜ਼ ਮਾਨੀਟਰਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ੋਰ ਦਾ ਪੱਧਰ ਮਨਜ਼ੂਰਸ਼ੁਦਾ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਰੋਲ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਰਾਤ 11 ਵਜੇ 93.5 ਡੇਸੀਬਲ(A) ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਮਾਪਿਆ ਗਿਆ, ਜਦਕਿ ਹੱਦ 55 ਡੇਸੀਬਲ(A) ਹੈ। ਸਾਇਲੈਂਸ ਜੋਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਔਰੋਬਿੰਦੋ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਵੀ ਸ਼ੋਰ 65 ਡੇਸੀਬਲ(A) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।
GRAP ਸਟੇਜ-II ਲਾਗੂ, ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਉਮੀਦ
ਕਮਿਸ਼ਨ ਫਾਰ ਏਅਰ ਕਵਾਲਿਟੀ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ (CAQM) ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ GRAP ਸਟੇਜ-II ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ (14.6%), ਨੋਇਡਾ (8.3%), ਗਾਜ਼ਿਆਬਾਦ (6%), ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ(3.6%) ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ (1%) ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਿਆ। ਸਾਬਕਾ CPCB ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀਪਾਂਕਰ ਸਾਹਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਵਾ ਦੀ ਗਤੀ ਵਧਣ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ AQI ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾਟਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਜਵਾਬ
ਕੁਝ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸਿਖਰ ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਡਾਟਾ ਗਾਇਬ ਹੈ, ਪਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਰਾ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ CPCB ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਅਤੇ ਐਪ ਸਧਾਰਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
AAP-BJP ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਜੰਗ
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ AAP ਅਤੇ BJP ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਬਹਿਸ ਛਿੜ ਗਈ ਹੈ। ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ AAP ਅਤੇ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਉੱਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ AAP ਨੇਤਾ ਸੌਰਭ ਭਾਰਦਵਾਜ਼ ਨੇ ਸਿਰਸਾ ਨੂੰ "ਅਨਪੜ੍ਹ" ਕਹਿ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ AQI ਸਿਰਫ 156 ਹੈ, ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ।