Hack the cockpit of Aircraft: ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਹੈਰਾਨ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਬੋਇੰਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡ੍ਰੀਮਲਾਈਨਰ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਿਜੇ ਰੂਪਾਨੀ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 266 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 241 ਲੋਕ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਬਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹੈਕਰਾਂ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਾਕਪਿਟ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕੀਤਾ ਤੇ ਫਿਰ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਓ ਸਮਝੀਏ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਹੈਕਰ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਾਕਪਿਟ ਨੂੰ ਹੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਆਧੁਨਿਕ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਬਣਤਰਆਧੁਨਿਕ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੋਇੰਗ 737, ਬੋਇੰਗ 777, ਏਅਰਬੱਸ ਏ320 ਆਦਿ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਉਡਾਣ, ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ, ਇੰਜਣ ਨਿਯੰਤਰਣ ਤੇ ਆਟੋ-ਪਾਇਲਟ ਵਰਗੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਭੌਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆਅੱਜ ਦੀਆਂ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨਿਰਮਾਤਾ ਆਪਣੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁ-ਪੱਧਰੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡੇਟਾ ਤੇ ਸੰਚਾਰ ਏਨਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਾਇਰਵਾਲ ਤੇ ਘੁਸਪੈਠ ਖੋਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ (IDS) ਤੁਰੰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਸਟਮ ਆਈਸੋਲੇਸ਼ਨ ਇਨਫਲਾਈਟ ਵਾਈ-ਫਾਈ ਜਾਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਕਾਕਪਿਟ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਕਦੇ ਹੋਇਆ?ਕ੍ਰਿਸ ਰੌਬਰਟਸ ਕੇਸ (2015): ਇੱਕ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖੋਜਕਰਤਾ ਕ੍ਰਿਸ ਰੌਬਰਟਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਇਨਫੋਟੇਨਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ ਰਾਹੀਂ ਕਾਕਪਿਟ ਸਿਸਟਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਡਾਣ ਦੇ ਇੰਜਣ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਪਰ FAA ਤੇ ਹੋਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹੈਕਿੰਗ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਰਸਤੇ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੇ?
ਇਨਫੋਟੇਨਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ ਰਾਹੀਂ: ਕੁਝ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਨਫਲਾਈਟ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਲੱਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਐਂਟਰੀ ਪੁਆਇੰਟ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰਾਊਂਡ ਸਿਸਟਮ: ਇੱਕ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਗਲਤ USB ਜਾਂ ਮਾਲਵੇਅਰ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਸੰਭਵ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਪਹੁੰਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਅੰਦਰੂਨੀ ਖ਼ਤਰਾ: ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਜਾਂ ਏਅਰਲਾਈਨ ਸਟਾਫ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਅੰਦਰੋਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸੋ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਾਕਪਿਟ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਰਿਮੋਟਲੀ ਹੈਕ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਤੇ ਲਗਪਗ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ, ਹੈਕਰ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਰਿਮੋਟਲੀ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਬਤ ਉਦਾਹਰਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਅੰਦਰੋਂ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਹੁੰਚ) ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਪਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।