Kargil Vijay Divas 2022: ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੈ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਅੱਜ 23 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ 'ਚ ਵੀਰ ਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 26 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਚਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਚੌਕੀਆਂ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ' ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਇਹ ਜੰਗ ਮਈ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 1999 ਤੱਕ ਚੱਲੀ। 'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ' ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦਰਾਸ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ 'ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਯੁੱਧ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮਈ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 1999 ਦਰਮਿਆਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਇਹ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਫਾਇਦਾ ਮਿਲੇ।
ਸਥਾਨਕ ਚਰਵਾਹੇ ਵੱਲੋਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਘੁਸਪੈਠ ਦੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ' ਵਜੋਂ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ।
2 ਮਈ, 1999 ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਬਟਾਲਿਕ ਕਸਬੇ ਨੇੜੇ ਘਰਕਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਚਰਵਾਹੇ ਤਾਸੀ ਨਮਗਿਆਲ ਨੇ 6 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਪੱਥਰ ਤੋੜਦੇ ਅਤੇ ਬਰਫ ਸਾਫ ਕਰਦਿਆਂ ਵੇਖਿਆ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਯਾਕ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਇਹ ਤਾਸ਼ੀ ਲਈ ਅਸਧਾਰਨ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਕੋਈ ਪੈਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਹੀਂ ਵੇਖੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਓਂ ਆਏ ਸਨ।ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਪਠਾਣੀ ਪਹਿਰਾਵਾ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨੀ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਸਨ।
ਤਾਸ਼ੀ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਚ ਘੁਸਪੈਠ ਸਬੰਧੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਟੀਮ ਭੇਜੀ ਗਈ ਸੀ। 20-25 ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਉਦੋਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਅਸਲਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਆਦਮੀ ਵੇਖੇ।ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਜਿੱਤ ਉੱਚ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਆਈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 527 ਸੀ, ਜਦੋਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੱਖ ਵਿਚ 357 ਅਤੇ 453 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੀ।
ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਰਹੇ ਵੀਪੀ ਮਲਿਕ ਨੇ 2002 ਦੇ ਇਕ ਲੇਖ ਵਿਚ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਕਿਹਾ, “ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਇਕ ਸੰਪੂਰਨ ਮਿਸ਼ਰਨ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਇਕ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਜਿੱਤ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ।”
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟੈਲੀਫੋਨ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।
ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ 26 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਇੱਕ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋ ਐਮਈਏ ਪੁਰਾਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ, ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਰੂਸ ਰੀਡੇਲ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਪੇਪਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਟਕਰਾਅ ਵਿਚ “ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੋਪਖਾਨਾ ਝੜਪਾਂ, ਹਵਾਈ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਖਿਲਾਫ ਮਹਿੰਗਾ ਸਾਜੋ ਸਮਾਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿਰਫ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਲੜਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ - ਜਿਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ। ”