ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੇਰਾਲਡ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਸਮੇਤ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੇਸ ਕਾਰਨ ਵਕਤ-ਵਕਤ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਕਾਰਨ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਅੱਜ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚੱਲਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਇਹ ਮਾਮਲਾ! ਆਓ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਝਾਤੀ ਮਾਰੀਏ
ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹੇ ਕਾਫੀ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਿੱਧੀਆਂ 1950 ਤੱਕ ਪਿੱਛੇ ਜਾਂਦੀ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਹ ਪੁਰਸ਼ ਸਰਦਾਰ ਵੱਲਭਭਾਈ ਪਟੇਲ ਨੇ ਹੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵਜਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮਈ 1950 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ-ਜੋਖੇ ਵਿਚ – ਜਿਸਨੂੰ ਹੁਣ "ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਦੇ ਪੱਤਰਚਾਰ" ਨਾਮੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਪਟੇਲ ਨੇ ਜਵਾਹਰਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਸੰਭਾਵਤ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕੀ ਜਾਂ ਦਾਗੀ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਧਨ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਅੱਜ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ, ਉਹ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵੱਲੋਂ "ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਪੁਨਰਗਠਨ" ਦੇ ਨਾਮ 'ਚ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਘੋਟਾਲੇ ਵਜੋਂ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ, ਜੋ ਯੰਗ ਇੰਡਿਅਨ ਲਿਮਿਟਡ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, 'ਤੇ ਹੁਣ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੇਰਾਲਡ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਚੁੱਪਚਾਪ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਖਾਮੀਆਂ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਈ.ਡੀ. ਦੀ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ ਵਿੱਤੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਨਿੱਜੀ ਲਾਭ ਲਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਦੂਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸੀ। 5 ਮਈ 1950 ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਵੱਲੋਂ ਜਵਾਹਰਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਆਪਣੀ ਚਰਮ ਸੀਮਾ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Himalaya Airlines ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵੱਲੋਂ 'ਹੇਰਾਲਡ' ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ 75,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਦਾਨ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ। ਇਹ ਉਹ ਕੰਪਨੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਇਤਰਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰੀ ਠੇਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਨਿਰੀਖਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪੱਖਪਾਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਉਦਾਹਰਨ ਸੀ।
ਵਨ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਟੇਲ ਨੇ ਪਿਛੇ ਹੱਟਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦਾਨਦਾਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਅਖਾਨੀ 'ਤੇ ਬੈਂਕ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਆਰੋਪ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਆਰੋਪ ਸੀ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਅਹਿਮਦ ਕਿਦਵਾਈ ਲਖਨਉ ਦੇ ਵਿਵਾਦੀ ਵਪਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੇ.ਪੀ. ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ ਤੋਂ ਅਖਬਾਰ ਲਈ ਧਨ ਮੰਗ ਰਹੇ ਸਨ। ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਓਹੀ ਦਿਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਅਸਪਸ਼ਟ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਮਾਦ ਫਿਰੋਜ਼ ਗਾਂਧੀ- ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੈਰਾਲਡ ਦੇ ਮਹਾਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸਨ- ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।
ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਯਾਚਿਕਾਕਾਰ ਡਾ. ਸੁਬ੍ਰਮਣਿਯਮ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਨਤਕ ਸੰਪਤੀ ਹੜਪਣ ਦੀ "ਸੁਨੀਯੋਜਿਤ ਸਾਜਿਸ਼" ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਵਾਮੀ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਆਲੋਚਨਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ- ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਉਦਯੋਗ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਆਈ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨਿੱਜੀ ਲਾਭ ਲਈ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਬਚਾਅ- ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੋਧ ਹੈ- ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਾਖਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਈ.ਡੀ. ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਾਮਲੇ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ, ਸਗੋਂ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗਹਿਰੇ ਨੈਤਿਕ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਠਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਵਿੱਤੀ ਘੋਟਾਲੇ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ- ਇਹ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕ, ਸੰਸਥਾਗਤ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਘਟਣ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਨੇਤ੍ਰਤਵ ਬਾਰੇ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਥਾਪਕ ਪਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਵੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੀ।
ਪਟੇਲ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਜਪਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਥਾਪਕ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰ-ਪਹਿਲਾ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਵੰਸ਼ਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਰਮਿਆਨ ਮੂਲ ਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਹੇਰਾਲਡ ਮਾਮਲਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ—ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਨੈਤਿਕ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ, ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੇ ਦਲੀਲ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਦੀ ਥਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ।