ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। Gen-G ਅੰਦੋਲਨ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਹਿੰਸਾ, ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਅਤੇ ਭੰਨਤੋੜ ਕਾਰਨ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲਗਭਗ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਕੁਏਅਰ, ਪੋਖਰਾ, ਭੈਰਹਾਵਾ ਅਤੇ ਚਿਤਵਾਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕੈਲਾਸ਼ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟੀ ਹੈ।
ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੈਲਾਨੀ ਸੀਜ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਘੁੰਮਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ Gen-G ਅੰਦੋਲਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਝਟਕਾ
ਕਾਠਮੰਡੂ ਪੋਸਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਡੇਢ ਸਾਲ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਜਟ ਰਕਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 1% ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਕਾਰਨ, ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ 30 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਾਧੂ ਬੋਝ ਝੱਲਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਉਦਯੋਗ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸਦਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲਣੀ ਪਈ ਹੈ। ਭੱਟ-ਭਟੇਨੀ ਸੁਪਰਮਾਰਕੀਟ ਅਤੇ ਚੌਧਰੀ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਕਰੋੜਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਐਨਸੈਲ ਟੈਲੀਕਾਮ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹੋਟਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੋਟਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 25 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਟੋ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 15 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਨੇ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭੱਟ-ਭਟੇਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆਉਣਗੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੌਧਰੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਨਿਰਵਾਨ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਵੀ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ।
ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ
ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੇ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਸਥਿਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਹੈ। ਹੋਟਲ, ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ, ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਵਲ ਏਜੰਸੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ। ਦਰਬਾਰ ਸਕੁਏਅਰ ਅਤੇ ਪੋਖਰਾ ਵਰਗੇ ਸਥਾਨ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹਨ। ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੋਟਲ ਮਾਲਕ ਯੋਗੇਂਦਰ ਸ਼ਕਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸਲ ਚੁਣੌਤੀ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਹੇਗਾ।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ
ਮਾਰਚ 2026 ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੇਪਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਕਾਰਨ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨੇ ਸੁਧਾਰ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਜਗਾਈਆਂ ਹਨ। ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨੇਪਾਲ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੁਬਾਰਾ ਰਫਤਾਰ ਫੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।