Democracy Index 2023: ਇਕਨਾਮਿਸਟ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਯੂਨਿਟ (EIU) ਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਸੂਚਕ ਅੰਕ 2023 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 11 ਪੁਆਇੰਟ ਫਿਸਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਡਾਊਨਗ੍ਰੇਡ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਿਰਫ 8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਆਬਾਦੀ ਇੱਕ "ਪੂਰੀ ਲੋਕਤੰਤਰ" ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। 'ਏਜ ਆਫ ਕੰਫਲਿਕਟ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ 165 ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਸਕੋਰ 3.25 ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਗਿਆ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 'ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਗਵਰਨੈਂਸ' ਤੋਂ 'ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ' ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। ਇਹ ਇਕੋ-ਇਕ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। EIU ਨੇ ਕਿਹਾ, ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਥੇ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਰਾਜ ਦੇ ਦਮਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ , ਸ਼ਾਸਨ ਤਬਦੀਲੀ ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਣਗੀਆਂ।
ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ 'ਚੋਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ 'ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੰਮਕਾਜ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, EIU ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ 'ਫੌਜ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਭਾਵ' ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਾ ਮਾਤਰ ਹੋਣਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਸਥਾਨ ਸਥਾਨ ਨਾਰਵੇ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਆਈਸਲੈਂਡ ਦੇ ਕੋਲ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੇਠਲੇ ਤਿੰਨ ਸਥਾਨਾਂ 'ਚ ਦੇਸ਼ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਹਨ। ਇਸ ਲਿਸਟ 'ਚ ਲੋਕਤੰਤਰਾਂ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਹੈ, 2023 ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਔਸਤ ਸੂਚਕਾਂਕ ਸਕੋਰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 5.29 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 5.23 ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 2006 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਵਾਂ ਪੱਧਰ ਹੈ।
ਲਿਸਟ 'ਚ 0 ਤੋਂ 10.0 ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਕੋਰ 2008 ਤੋਂ 4 ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਪਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ੱਰਫ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ 2006 ਵਿੱਚ ਇਹ 3.92 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਕੋਰ ਸੁਧਾਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਲੈਜਿਸਲੇਟਿਵ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਐਂਡ ਟਰਾਂਸਪੇਰੈਂਸੀ ਦੇ ਅਹਿਮਦ ਬਿਲਾਲ ਮਹਿਬੂਬ ਨੇ ਜੀਓ ਨਿਊਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਬਹੁਤ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਘਟਨਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 2017 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਕੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ।" ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਨੀਵਾਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।" ਉਸਨੇ ਸਾਰੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੂੰ "ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰਨ" ਦੀ ਅਪੀਲ ਵੀ ਕੀਤੀ।