About Sea Water: ਧਰਤੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 71% ਉੱਤੇ ਸਿਰਫ ਪਾਣੀ ਹੈ। ਇੰਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਦਾ ਰੰਗ ਨੀਲਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਮੁੰਦਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪੀਣ ਲਈ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੀਮਤ ਮਾਤਰਾ ਹੈ। ਮਿੱਠਾ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਤਾਜਾ ਪਾਣੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ, ਝੀਲਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੁਆਦ ਖਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖਾਰਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਮਿੱਠਾ ਅਤੇ ਪੀਣ ਯੋਗ ਪਾਣੀ ਵੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਖਾਰਾ ਕਿਉਂ ਹੈ
ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਖਾਰੇਪਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਖਾਰਾ ਜਾਂ ਇਸਦੀ ਖਾਰਾਪਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਖਾਰਾਪਣ 36 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹਜ਼ਾਰ ਗ੍ਰਾਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖਾਰੇ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਹਨ। ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫੇਟ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫੇਟ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਬੋਨੇਟ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਸਲਫੇਟ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਬਰੋਮਾਈਡ ਆਦਿ ਪਦਾਰਥ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖਾਰੇਪਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਨਦੀਆਂ ਚੱਟਾਨ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲੈ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣਾ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦਾ ਖਾਰਾਪਣ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਰੇਤ ਵੀ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖਾਰਾਪਣ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਗਰ ਖੁਦ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਾਰੇਪਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗਤੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਖਾਰਾਪਣ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਓਨਾ ਹੀ ਖਾਰਾਪਣ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਣ 'ਤੇ ਇਹ ਵਾਧਾ ਹੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿੱਠਾ ਜਾਂ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਸਾਗਰ ਦੇ ਤਲ ਹੇਠ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਰੋਤ ਲੱਭ ਲਿਆ ਹੈ। ਭੂਮੱਧੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘੱਟ ਖਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਾਰੇਪਣ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੇ ਖਣਿਜਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਹਰ ਥਾਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਸਮਾਨ ਸੰਘਣੇ ਬੱਦਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇੱਥੇ ਖਾਰੇਪਣ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।