Rupee vs Dollar: ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਹੀ। ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਕਰੰਸੀ ਮਾਰਕਿਟ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਿਆ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ। ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਿਆ 28 ਪੈਸੇ ਡਿੱਗ ਕੇ 77.73 ਰੁਪਏ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੀ RBI ਦੇਵੇਗਾ ਦਖਲ ?ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਆਰਬੀਆਈ 'ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਆਰਬੀਆਈ ਰੁਪਏ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਡਾਲਰ ਵੇਚੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਕਾਰਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀ ਮਾਰ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਹੋਰ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਯਾਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੁਪਏ 'ਚ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਗਿਰਾਵਟਕਈ ਮਾਹਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਰੁਪਿਆ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ 80 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਵੱਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਜੇਕਰ ਫੈਡਰਲ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਉਭਰਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ 'ਚੋਂ ਪੈਸਾ ਕਢਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰੁਪਿਆ ਹੋਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੁਪਿਆ ਇਸ ਸਮੇਂ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਡਿੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ 'ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਵਧਦੀ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਦੇ ਆਲਮੀ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕਰੀ ਨੇ ਵੀ ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੇ ਹੋਰ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਰੁਪਿਆ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੇ ਦਾਇਰੇ 'ਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਹਿੰਗੇ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅਸਰ1. ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਲਣ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੀ 80 ਫੀਸਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦਰਾਮਦ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ (Oil Marketing Companies) ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਕੇ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਰੁਪਏ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਡਾਲਰ ਮਹਿੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰੂਡ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਹੋਰ ਡਾਲਰ ਦੇਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਰਾਮਦ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਮ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੀ ਵੱਧ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ। 2. ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਬੱਚੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ਫੀਸਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੇ ਖਰਚੇ ਅਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਪੜ੍ਹਾਈ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਡਾਲਰ ਖਰੀਦਣੇ ਪੈਣਗੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਫੀਸਾਂ ਭਰ ਸਕਣ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਜੂਨ ਤੋਂ ਅਗਸਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦਾਖਲੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਡਾਲਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 3. ਖਾਣ ਵਾਲਾ ਤੇਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਦਰਾਮਦ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਡਾਲਰ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਦਾ ਆਯਾਤ ਕਰਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਨਾਲੋਂ ਪਾਮ ਆਇਲ ਦੀ ਵੱਧ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਆਓ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਾਲਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ1. Remittance 'ਤੇ ਵੱਧ ਰਿਟਰਨ- ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਯੂਰਪ ਜਾਂ ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਡਾਲਰਾਂ 'ਚ ਕਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 87 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਦੇ 2022 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 90 ਬਿਲੀਅਨ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ 'ਚ 20 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਇਹ ਪੈਸੇ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੈਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਪੈਸਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਾਲਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਰੰਸੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਵਧੇਰੇ ਰਿਟਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 2. ਆਈ.ਟੀ. ਇੰਡੱਸਟਰੀ - ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਈ.ਟੀ. ਸਰਵਿਸ ਇੰਡੱਸਟਰੀ ਨੂੰ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। TCS, Infosys, Wipro, Tech Mahindra, HCL ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ IT ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ IT ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਦੇਸੀ ਆਈਟੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਡਾਲਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਡਾਲਰ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਕਾਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਵਿਸਿਸ ਦੇ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 3. ਐਕਸਪੋਰਟਰਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ - ਐਕਸਪੋਰਟਰਾਂ ਨੂੰ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਨਿਰਯਾਤਕਰਤਾ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਉਤਪਾਦ ਵੇਚਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਡਾਲਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਡੱਕਟ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੀਮਤਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਐਕਸਚੇਂਜ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਡਾਲਰ ਵੇਚਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੁਪਏ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ। 4. ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਉਣਗੇ - ਭਾਵੇਂ ਡਾਲਰ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣਾ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਪਰ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਰਾਹਤ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ। ਰੁਪਏ 'ਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਕਾਰਨ ਟੂਰ ਪੈਕੇਜ ਸਸਤੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਸਤੇ ਟੂਰ ਪੈਕੇਜ ਕਾਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੈਲਾਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਉਣਗੇ।