700-Year-Old Tradition: ਤੁਸੀਂ “ਦੁਲਹਾ ਮਿਲ ਗਿਆ” ਤਾਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਕੀ ਕਦੇ ਇਹ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ “ਦੁਲਹਾ ਵਿਕ ਗਿਆ”? ਪਰ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲਾੜਿਆਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਰਸਮ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਲਹੇ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਟ ਲਿਸਟ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਮਜ਼ਾਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੁੜੀ ਵਾਲੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਲੜਕੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੀ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚਲੋ, ਆਓ ਇਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੀਏ।
ਦੁਲਹੇ ਦੀ ਮੰਡੀ ਕਿੱਥੇ ਲੱਗਦੀ ਹੈ?
ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਮਧੁਬਨੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੰਡੀ ਨੂੰ ਸੌਰਾਠ ਸਭਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਡੀ ਹਰ ਸਾਲ ਜੂਨ ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵਿਆਹ ਲਈ ਯੋਗ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦੁਲਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਿਛੋਕੜ, ਲੜਕੇ ਦੀ ਕਮਾਈ, ਕੁੰਡਲੀ ਆਦਿ ਵੇਖਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੀ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਲੜਕੇ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੁਲਹੇ ਮੰਡੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਾਣਤਾ
ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਇੱਥੇ ਪਿਛਲੇ 700 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰਕੁਲ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੈਥਿਲ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਅਤੇ ਕਾਯਸਥਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਗੁਰਕੁਲ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਇੱਥੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਅਤੇ ਕਾਯਸਥਾਂ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਸਭ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅਨੋਖੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਨੇ ਸਾਹਮਣੇ
ਦੁਲਹੇ ਦੀ ਇਸ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਨੋਖੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੁਲਹੇ ਤੋਂ ਸਕੂਲ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ, ਜਨਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਸੈਲਰੀ ਸਲਿਪ ਤੱਕ ਮੰਗੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਤੱਕ ਕੁੜੀ ਵਾਲੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਵਿਆਹ ਪੱਕਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਇਸ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀ ਦਾ ਗੋਤ੍ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਹੀ ਵਿਆਹ ਦੀ ਗੱਲ ਆਗੇ ਵਧਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।