ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲੂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਬੱਦਲ ਫਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸੈਂਜ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਈਐਮਡੀ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਕਾਰਨ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋ ਲੋਕ ਵਹਿ ਗਏ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਕਾਂਗੜਾ ਅਤੇ ਕੁੱਲੂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਕਿਉਂ ਫੱਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਦਲ ਗੁਬਾਰੇ ਵਾਂਗ ਫੱਟਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ 100 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ 12 ਤੋਂ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬੱਦਲ ਫਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੁਸਲਾਧਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਬੱਦਲ ਫਟਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਫਟਦੇ ਬੱਦਲ?
ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਬੱਦਲ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਰ ਕਾਰਨ, ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਬੱਦਲ ਫਟਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ 100 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਦਲ ਉਦੋਂ ਫਟਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਫਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਮੌਸਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਦਲ ਫਟਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਬੱਦਲ ਹਵਾ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਚਾਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੇ ਅਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਪਹਾੜਾਂ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਬੱਦਲ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲ ਫਟਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਗਰਮ ਹਵਾ ਦਾ ਝੋਕਾ ਵੀ ਬਦਲਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਬਦਲ ਫੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ।