ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਸਬਜ਼ੀ ਹੈ ਜੋ ਮਟਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਕਟਰੂਆ (Katrua)। ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਤਰਾਈ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਨੂੰ ਜੰਗਲਾਂ ‘ਚੋਂ ਕੱਢਦੇ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਰਨਾਕ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਡਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸਬਜ਼ੀ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪਲੇਟਾਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਟਰੂਆ ਨੂੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਟਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵੀ ਮਟਨ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਾਹਰੋਂ ਦੇਖਣ ‘ਚ ਬਿਲਕੁਲ ਕਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ 800 ਤੋਂ 1000 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵਿਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਟਰੂਆ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤੇ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟਸ ਵਰਗੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮਟਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਕਟਰੂਆ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ। ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਸੁਸਤੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸਰੀਰਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਸੁਸਤੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ:
ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਕੇ ਮਟਨ ਵਾਂਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਉਬਾਲਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਬਜ਼ੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਗਰਮ ਮਸਾਲਾ ਅਤੇ ਪਿਆਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
-ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਵੋ ਤਾਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟ ਲਓ। ਕਟਰੂਆ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਉਬਾਲੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਬਜ਼ੀ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
-ਇੱਕ ਪੈਨ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਗਰਮ ਕਰੋ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੱਟਿਆ ਪਿਆਜ਼ ਪਾਓ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਭੁੰਨ ਲਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਰਕ-ਲਸਣ ਦਾ ਪੇਸਟ ਪਾ ਕੇ ਕੁਝ ਦੇਰ ਭੁੰਨ ਲਓ। ਹੁਣ ਇਸ ‘ਚ ਟਮਾਟਰ ਪਾਓ ਅਤੇ ਨਰਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਪਕਾਓ।
-ਗਰਮ ਮਸਾਲਾ, ਹਲਦੀ, ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ, ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਪਾਊਡਰ, ਅਤੇ ਨਮਕ ਨੂੰ ਮਿਲਾਓ। ਮਸਾਲੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਤੇਲ ਵੱਖ ਹੋਣ ਤੱਕ ਭੁੰਨ ਲਓ। ਉਬਲੇ ਹੋਏ ਕਟਰੂਆ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਨ ਵਿਚ ਪਾਓ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਓ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਘੱਟ ਸੇਕ ‘ਤੇ ਪਕਾਓ ਤਾਂ ਕਿ ਸਬਜ਼ੀ ਮਸਾਲੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਲਵੇ। ਤੁਹਾਡੀ ਸੁਆਦਿਸ਼ਟ ਕਟਰੂਆ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਤਿਆਰ ਹੈ।