1984 Anti-Sikh Riot Case : ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਂਚ ਬਿਊਰੋ (CBI) ਨੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ (Jagdish Tytler) 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਲਈ ਭੀੜ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਦਾ ਆਰੋਪ ਲਗਾਇਆ ਹੈ। ਸੀਬੀਆਈ ਦੀ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸਿੱਖ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਦਾ ਆਰੋਪ ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
ਸੀਬੀਆਈ ਦੀ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, "ਉਸਨੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਉਤਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਂਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਟਾਈਟਲਰ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਭੀੜ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। 1 ਨਵੰਬਰ 1984 ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸਮਾਚਾਰ ਏਜੰਸੀ ਪੀਟੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਦੁਕਾਨ ਲੁੱਟਦੇ ਵੇਖਿਆ ਪਰ ਉਸਨੇ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਨੇੜੇ ਮੁੱਖ ਸੜਕ 'ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਅੰਬੈਸਡਰ ਕਾਰ ਦੇਖੀ, ਜਿਸ 'ਚੋਂ ਆਰੋਪੀ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਰੋਪੀ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ ਨੇ ਭੀੜ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਲੁੱਟਣ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ।
ਸੀਬੀਆਈ ਦੀ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ 'ਚ ਕੀ ਹੈ?
ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਵਾਹ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ,ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਭੀੜ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋਲ ਦੇ ਡੱਬੇ, ਲਾਠੀਆਂ, ਤਲਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਡਾਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਗਵਾਹ ਮੁਤਾਬਕ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਭੀੜ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾ ਰਹੇ ਸਨ।"
ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਵਾਹ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ,ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਭੀੜ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋਲ ਦੇ ਡੱਬੇ, ਲਾਠੀਆਂ, ਤਲਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਡਾਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਗਵਾਹ ਮੁਤਾਬਕ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਭੀੜ ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਕਸਾ ਰਹੇ ਸਨ।"
ਓਥੇ ਹੀ 2000 ਵਿੱਚ ਜਸਟਿਸ ਨਾਨਾਵਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇਨਕੁਆਇਰੀ ਅੱਗੇ ਦਾਇਰ ਇੱਕ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਵਾਹ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਟੀਬੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਗੇਟ ਕੋਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹੇ ਦੇਖਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਕਾਰ ਆਰੋਪੀ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ ਨੂੰ ਭਜਾ ਕੇ ਲੈ ਕੇ ਆਈ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਝਿੜਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ
ਇਸ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਲਜ਼ਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ ਨੇ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਾਮਮਾਤਰ ਹੱਤਿਆ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ "ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕੀਤਾ।"
ਇਸ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁਲਜ਼ਮ ਜਗਦੀਸ਼ ਟਾਈਟਲਰ ਨੇ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਾਮਮਾਤਰ ਹੱਤਿਆ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ "ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਧੋਖਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕੀਤਾ।"
ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਪੁਖਤਾ ਸਬੂਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਕਿ ਦੋਸ਼ੀ ਜਗਦੀਸ਼ ਉਸ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਭਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਜੋ 1 ਨਵੰਬਰ, 1984 ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੁਲ ਬੰਗਸ਼ ਨੇੜੇ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਭੀੜ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ ਅਤੇ ਭੜਕਾਇਆ ਸੀ।