Note Exchange: ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਾਰ ਵਿਚ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਚੱਲੇਗਾ?

ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਬੈਂਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਨੋਟ ਦੀ ਹਾਲਤ ਜਿੰਨੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਵੇਗੀ,

ਉਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਓਨੀ ਹੀ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਨੋਟ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹੋ...

ਇਹ ਹਨ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਨਿਯਮ : ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਘੱਟ ਮੁੱਲ ਦੇ 5,10,20 ਜਾਂ 50 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਫਟੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅੱਧਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇ 20 ਰੁਪਏ ਦਾ ਫਟਾ ਹੋਇਆ ਨੋਟ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ 50 ਫੀਸਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਤਾਂ ਬਦਲੇ 'ਚ ਤੁਹਾਨੂੰ 20 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਹੀ ਨੋਟ ਮਿਲੇਗਾ।

ਜੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 5,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਫੀਸ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।

ਨੋਟ ਬਦਲਣ ਦਾ ਸਧਾਰਨ ਨਿਯਮ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਨ੍ਹ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਵਾਟਰਮਾਰਕ, ਆਰਬੀਆਈ ਗਵਰਨਰ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਅਤੇ ਸੀਰੀਅਲ ਨੰਬਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਅਜਿਹੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਕਿਹੜੇ ਨੋਟ ਨਹੀਂ ਜਾਣਗੇ ਬਦਲੇ : ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਨੋਟ ਨਕਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਫਟੇ ਨੋਟ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਕੋਈ ਫੀਸ ਨਹੀਂ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਪਰ, ਜੇ ਤੁਹਾਡਾ ਨੋਟ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੜ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੁਕੜੇ ਹਨ

ਤਾਂ ਨੋਟ ਬਦਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇ ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਨੋਟ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂ ਫਾੜਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਫਟੇ ਨੋਟਾਂ ਲਈ ਇੰਨੇ ਵਾਪਸ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ ਪੈਸੇ : ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਮਿਲਣਗੇ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੋਟ ਕਿੰਨੇ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿੰਨਾ ਫਟਿਆ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ ਜੇ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 88 ਵਰਗ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪੈਸਾ ਮਿਲੇਗਾ

ਜਦੋਂ ਕਿ, ਜੇ 44 ਵਰਗ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਧਾ ਮੁੱਲ ਮਿਲੇਗਾ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇ 200 ਰੁਪਏ ਦੇ ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ ਦਾ 78 ਵਰਗ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਪੈਸਾ ਮਿਲੇਗਾ, ਪਰ 39 ਵਰਗ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ 'ਤੇ ਅੱਧਾ ਪੈਸਾ ਹੀ ਮਿਲੇਗਾ।