ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਸਾਇੰਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਰਿਸਰਚ ਨੇ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਤਾਈ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫਾਨ (Geomagnetic Storm) ਅੱਜ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੈਲਫੋਨ ਨੈੱਟਵਰਕ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਟੀਵੀ ਤੇ ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬੰਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਲੈਕ ਆਊਟ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਕਿ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਕੀ
ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਧਮਾਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਊਰਜਾ ਛੱਡਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਨ ਫਲੇਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਿਲੀਅਨ ਮੀਲ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਰਬ ਟਨ ਚੁੰਬਕੀ ਊਰਜਾ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਛੇਕ ਵਿੱਚੋਂ ਊਰਜਾ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਅੱਗ ਦੇ ਗੋਲੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਪਰਮਾਣੂ ਕਣ ਵੀ ਬਾਹਰ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੋਲਰ ਫਲੇਅਰਜ਼ 28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ
28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸੂਰਜ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਖੇਤਰਾਂ 12975 ਤੇ 12976 ਤੋਂ ਸੂਰਜੀ ਫਲੇਅਰਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫਲੇਅਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਕੋਰੋਨਲ ਪੁੰਜ ਇਜੈਕਸ਼ਨ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮੱਧਮ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫਾਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਇੱਕ ਟਵੀਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡਾ ਮਾਡਲ ਫਿੱਟ 31 ਮਾਰਚ ਨੂੰ 496-607 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਏ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਸਦੀ ਦਿਸ਼ਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਤੂਫਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਫਟਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਊਰਜਾ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੁੰਬਕੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, ਜੋ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਢਾਲ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਦੀ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜਾਣੋ ਕਿ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਕੀ
ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਨਾਸਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਧਮਾਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਊਰਜਾ ਛੱਡਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਨ ਫਲੇਅਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਿਲੀਅਨ ਮੀਲ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਰਬ ਟਨ ਚੁੰਬਕੀ ਊਰਜਾ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਛੇਕ ਵਿੱਚੋਂ ਊਰਜਾ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਅੱਗ ਦੇ ਗੋਲੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੇ ਪਰਮਾਣੂ ਕਣ ਵੀ ਬਾਹਰ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੋਲਰ ਫਲੇਅਰਜ਼ 28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ
28 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸੂਰਜ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਖੇਤਰਾਂ 12975 ਤੇ 12976 ਤੋਂ ਸੂਰਜੀ ਫਲੇਅਰਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫਲੇਅਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਕੋਰੋਨਲ ਪੁੰਜ ਇਜੈਕਸ਼ਨ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਮੱਧਮ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫਾਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਇੱਕ ਟਵੀਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡਾ ਮਾਡਲ ਫਿੱਟ 31 ਮਾਰਚ ਨੂੰ 496-607 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਏ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?
ਧਰਤੀ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਭੂ-ਚੁੰਬਕੀ ਤੂਫਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਸਦੀ ਦਿਸ਼ਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਤੂਫਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਫਟਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਊਰਜਾ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਹ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੁੰਬਕੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ, ਜੋ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਢਾਲ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸਦੀ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।