ਬਜਟ (Budget) ਦੀ ਚਰਚਾ ਜ਼ੋਰਾਂ 'ਤੇ ਹੈ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਵਾਂ ਬਜਟ (India's new budget) ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸੰਸਦ ਦਾ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ (budget session of Parliament) ਇਸ ਹਫਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ (Finance Minister Nirmala Sitharaman) ਇਸ ਹਫਤੇ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।


ਚੋਣਾਂ ਕਾਰਨ ਆਵੇਗਾ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ 


ਇਹ ਬਜਟ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਛੇਵਾਂ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਕਰ ਲਵੇਗੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਪੂਰਾ ਬਜਟ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਨਵਰੀ-ਫਰਵਰੀ ਵਿਚ ਸੰਸਦ ਦੇ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਮਈ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।


 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਬਜਟ


ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਤਰੀਕ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਬਜਟ ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਆਖਰੀ ਤਰੀਕ ਭਾਵ 28 ਜਾਂ 29 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਬਜਟ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਭਾਵ ਪਹਿਲੀ ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਬਜਟ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਜਟ ਤੋਂ ਉਮੀਦਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਜਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਨੋਖੇ ਤੱਥ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।


ਇਹ ਹੈ ਬਜਟ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ 


ਬਜਟ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਵਾਲ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ ਹੈ…ਬਜਟ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਾਂਗ ਇਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। Budget ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ bougette ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। Bougette ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਬਣਿਆ Bouge ਤੋਂ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਚਮੜੇ ਦਾ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ।


ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਅਲਵਿਦਾ


ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਜਟ ਦਾ ਰੂਪ ਭਾਵੇਂ ਹੁਣ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਚਮੜੇ ਦੇ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਨੇ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ। 2019 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਲਾਲ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਲਾਲ ਬਹੀ-ਖ਼ਾਤੇ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।


160 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ ਸਿਰਫ ਇਹ ਇੱਕ ਚੀਜ਼


ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 150 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। 1857 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ 1860 ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ 26 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਆਇਆ ਸੀ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਬਜਟ ਵੀ ਪੇਪਰ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ ਹੈ ਉਹੀ ਬਜਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ। ਬਜਟ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ਅਤੇ ਖਰਚ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਹੈ।