Exchanging Old Gold Jewellery Tips: ਸੋਨਾ ਇੱਕ ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਧਾਤ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਚਮਕਦਾਰ ਪੀਲੇ (Bright Yellow) ਰੰਗ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ (Economy of Any Country) ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ (Gold) ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਗੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਧਾਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਖਰੀਦਣਾ ਅਤੇ ਪਹਿਨਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ (Gold prices) ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 'ਚ 90 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਲਗਭਗ 99 ਫੀਸਦੀ ਵਧੀ ਹੈ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ
ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੱਕ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 99 ਫੀਸਦੀ ਵਧੀ ਹੈ। 30 ਜੁਲਾਈ 2018 ਨੂੰ 24 ਕੈਰੇਟ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 30,850 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਸੀ। 21 ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੱਕ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਧ ਕੇ 59,610 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਗ੍ਰਾਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ, 10 ਗ੍ਰਾਮ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 62,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੈ।
ਕੀ ਹੁੰਦੈ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ ਕੈਰੇਚ ਦਾ ਮਤਲਬ?
ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਗਹਿਣੇ ਵਾਲੇ ਕੋਲ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਣ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਗਹਿਣੇ ਦਿਖਾ ਕੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਿੰਨੇ ਕੈਰੇਟ ਹੈ। ਕੈਰੇਟ ਤੋਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਕੈਰੇਟ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਕਿਸਮਾਂ (Gold is divided into five types) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ - 24 ਕੈਰਟ ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 99.99 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ 999 ਸੋਨਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 22 ਕੈਰਟ ਸੋਨੇ ਵਿਚ 91.6 ਫੀਸਦੀ ਸੋਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਧਾਤਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
18 ਕੈਰੇਟ ਸੋਨੇ (18 carat gold contains) ਵਿੱਚ 75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਨਾ, 14 ਕੈਰੇਟ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ 58.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਨਾ ਅਤੇ 10 ਕੈਰਟ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ 41.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇੰਝ ਬਦਲੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣੇ?
ਘਰ 'ਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰੱਖੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨਾਲ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣੇ ਕਿਸੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜੌਹਰੀ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਿਸੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜੌਹਰੀ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਧੋਖਾਧੜੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜੌਹਰੀ ਦੀ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਆਨਲਾਈਨ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਾਈਟ ਤੋਂ ਕਰੋ।
ਜੌਹਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੇ ਨਕਲੀ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ 'ਤੇ ਪਈ ਸਾਰੀ ਧੂੜ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ XRF ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੋਨੇ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਹਰ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਲੇਖ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵਜ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਨੋਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਅੰਤਿਮ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਹਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕੀਮਤੀ ਗਹਿਣੇ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਪਿਘਲ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੰਦਗੀ, ਵਿਗਾੜ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਭਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਕਮੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਤੈਅ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ
ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਘਲਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, XRF ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਰੀਡਿੰਗ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਔਸਤ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਅਸਲ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਵਜ਼ਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅੰਤਿਮ ਕੀਮਤ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਕੀਮਤ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਸ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਐਡਜਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਪਿਘਲਣਾ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰੀ?
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਜਿੱਥੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪਿਘਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਗਹਿਣੇ ਬਿਨਾਂ ਪਿਘਲੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹ 25-30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਰਬਾਦੀ ਖਰਚੇ ਵਜੋਂ ਕੱਟ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਹਾਲਮਾਰਕ ਵਾਲੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਘਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ (22k/18k/14k ਕੈਰੇਟ) ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰ ਬਿਊਰੋ (BIS) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਮਝੋ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ 18k ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 5000 ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ 22k ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ 6000 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ 20 ਗ੍ਰਾਮ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਵਜ਼ਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਲਈ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਰੇਟ ਮੁਤਾਬਕ ਤੁਹਾਡੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 1.20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਹਿਣੇ ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਮੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 20,000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਅੰਤਰ ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ? ਨੰ. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੀਐਸਟੀ ਵੀ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਵੇਸਟੇਜ ਚਾਰਜ ਵੀ ਵਸੂਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੇਸਟੇਜ ਚਾਰਜ ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਮੁੱਲ 'ਤੇ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵੇਸਟੇਜ ਚਾਰਜ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ...
ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ - ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ + (ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ 3% GST)
120,000 - 100,000 + 3600 = 23,600
ਜੇ ਤੁਸੀਂ 10 ਫੀਸਦੀ ਵੇਸਟੇਜ ਚਾਰਜ ਅਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ...
(ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ - ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ) + ਨਵੇਂ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ 10% ਵੇਸਟੇਜ ਚਾਰਜ + 3% ਜੀ.ਐੱਸ.ਟੀ.
120,000 - 100,000 + 12,000 + 3960 = 35,960
ਸੋਨਾ ਵੇਚਣ ਲਈ ਹਾਲਮਾਰਕਿੰਗ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰੀ
ਸੋਨਾ ਕਿੰਨੇ ਕੈਰੇਟ ਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਹਾਲਮਾਰਕ (Hallmarking) ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਤੋਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਹਾਲਮਾਰਕਿੰਗ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਮਾਰਕ ਯੂਨੀਕ ਆਈਡੈਂਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਨੰਬਰ (HUID) ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣੇ ਨਹੀਂ ਵੇਚ ਸਕਦੇ।
ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਹਾਲਮਾਰਕਿੰਗ ਨਿਯਮ (hallmarking rule) ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਹਿਣੇ ਖਰੀਦੇ ਸਨ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਚ ਜਾਂ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਪੁਰਾਣੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਲਮਾਰਕ ਕਰਵਾਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ (BIS) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਹਾਲਮਾਰਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਾਲਮਾਰਕ ਕਰਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।