Expenditures: ਘਰਾਂ 'ਚ ਅਨਾਜ 'ਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖਰਚਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਐੱਲ.ਪੀ.ਜੀ. ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੱਪੜਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਘੱਟ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ 'ਚ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਟੀ.ਵੀ.-ਫ੍ਰਿਜਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ 'ਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਮੂਨਾ ਸਰਵੇਖਣ ਦਫਤਰ (ਐਨਐਸਐਸਓ) ਦੁਆਰਾ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਖਰਚ ਸਰਵੇਖਣ (ਐਚਸੀਈਐਸ)-2022-23 ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 22 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ 'ਚ ਅੰਤਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਿਆ ਹੈ। 2022-23 ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਔਸਤ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚਾ ਪੇਂਡੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਮਾਸਿਕ ਖਰਚੇ ਨਾਲੋਂ 71% ਵੱਧ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ 2010-11 ਵਿੱਚ 81% ਵੱਧ ਸੀ।
ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚਾ 6459 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 3773 ਰੁਪਏ ਸੀ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਐੱਨਐੱਸਐੱਸਓ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ 11 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਅਨਾਜ ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਖਰਚਾ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। 23 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ 'ਤੇ ਪੇਂਡੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ 22.16% ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 4.89% ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਤੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਖਰਚਾ 4.19% ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 9.62% ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ 'ਤੇ ਖਰਚ 12.39% ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 3.64% ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ 6.35% ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 10.64% ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਿੱਕਮ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ 7,731 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ 12,105 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਘਰ ਖਰਚ 2,466 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 4,483 ਰੁਪਏ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 5% ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ 10,501 ਰੁਪਏ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 5 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ 20,824 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬ 5% ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਖਰਚਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 1,373 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ 2,001 ਰੁਪਏ ਹੈ।
1999-2000 ਵਿੱਚ, ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਭੋਜਨ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ਦਾ 59.4% ਖਰਚ ਕੀਤਾ। 2022-23 ਵਿੱਚ ਇਹ ਘਟ ਕੇ 46.3% ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਖਰਚੇ 48.06% ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 39.17% ਰਹਿ ਗਏ।
ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਗੈਰ-ਖਾਣਯੋਗ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਖਰਚਾ 53.62% ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ 60.83% ਹੈ।