India's First Budget: ਸਾਲ 2024 'ਚ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਆਖਰੀ ਬਜਟ 1 ਫਰਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਇਸ ਸਾਲ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ।


ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਜਟ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਕਮਾਈਆਂ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਆਪਣੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਬਜਟ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।


ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ


ਆਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 26 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਆਰ ਸ਼ਣਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਬਜਟ ਅਗਸਤ 1947 ਤੋਂ ਮਾਰਚ 1948 ਤੱਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਯਾਨੀ ਇਹ ਬਜਟ ਕਰੀਬ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ।


ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Reliance Share Price: ਰਿਲਾਇੰਸ ਦੇ ਸਟਾਕ 'ਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਾਧਾ, ਮਾਰਕਿਟ ਕੈਪ ਪਹੁੰਚਿਆ 19.60 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਪਾਰ


ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਿਸ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?


ਇਸ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਵਿੱਚ 171.15 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਬਜਟ ਵਿੱਚ 197.29 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ 26.24 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਵਿਚ ਜ਼ਾਹਿਰ ਤੌਰ 'ਤੇ 92.74 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ 'ਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜ਼ਾਹਿਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਭੁਗਤਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਰੱਖਿਆ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਤਰਕਸੰਗਤ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ।


ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਬਜਟ


ਇਹ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਸਮੀ ਬਜਟ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ ਇਹ ਬਜਟ 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1860 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। 1857-59 ਵਿਚ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਬਗਾਵਤ ਜਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।


ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Budget 2024: ਭਾਰਤ ਨੂੰ 5 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਹੋਵੇਗਾ