Interim Budget 2024: ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਬਜਟ 2024 ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਸਾਲ 2024 ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਸਾਲ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਬਜਟ ਅੰਤਰਿਮ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਜਟ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਕਸਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਵਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਜਟ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਜਟ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਜਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਸ ਪੁਰਾਣੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ ਬਜਟ ਦੀ ਤਰੀਕ 1 ਫਰਵਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਬਦਲੀ ਸੀ ਪਰੰਪਰਾ
ਹਰ ਸਾਲ, ਨਵੇਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਲਈ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਮਾਲੀਏ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਬਜਟ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਤੋਂ ਪਾਸ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ 1860 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਲ 2017 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਜਟ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਹੀਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਨੇ ਬਜਟ ਦੀ 92 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਰਵਾਇਤ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਨੂੰ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਬਜਟ 28 ਜਾਂ 29 ਫਰਵਰੀ ਦੀ ਬਜਾਏ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਆਈ ਤਬਦੀਲੀ?
ਬਜਟ ਪਰੰਪਰਾ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ 'ਚ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਨਵਾਂ ਨਿਯਮ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਹੋਣ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਬਜਟ ਦੀ ਤਰੀਕ 28 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ 1 ਫਰਵਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪੇਸ਼
ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ 'ਚ ਬਜਟ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਰੇਲ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਨੂੰ 2017 ਵਿੱਚ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਆਮ ਬਜਟ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੇਲਵੇ ਬਜਟ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।