Jan Dhan Yojana: ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਜਨ ਧਨ ਯੋਜਨਾ (Jan Dhan Yojana) ਨੇ ਹਰ ਗਰੀਬ ਵਿਅਕਤੀ ਤੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਜਨ ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਨੇ ਡਾਇਰੈਕਟ ਬੈਨੀਫਿਟ ਟਰਾਂਸਫਰ ਸਕੀਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 51 ਕਰੋੜ ਜਨ ਧਨ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕਰੀਬ 20 ਫੀਸਦੀ ਖਾਤੇ ਯਾਨੀ 10 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਤੇ ਬੰਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਤਿਆਂ 'ਚ ਲਗਭਗ 12,779 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹਨ। ਇਸ ਰਕਮ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਦੇ 4.93 ਕਰੋੜ ਖਾਤੇ ਬੰਦ
ਵਿੱਤ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵਤ ਕਰਾੜ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 6 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 10.34 ਕਰੋੜ ਖਾਤੇ ਬੰਦ ਪਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 4.93 ਕਰੋੜ ਖਾਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 51.11 ਕਰੋੜ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਨ ਧਨ ਖਾਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 6 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 20 ਫੀਸਦੀ ਨਿਸ਼ਕਿਰਿਆ ਸਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਤਿਆਂ 'ਚ 12,779 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਪਏ
ਕਰਾੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋਰ ਬੈਂਕਿੰਗ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁੱਲ ਬੰਦ ਖਾਤੇ ਸਿਰਫ 20 ਫੀਸਦੀ ਹੀ ਹਨ। ਲਗਭਗ 12,779 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਜੇ ਵੀ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜਨ ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹਨ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਤਿਆਂ 'ਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕੁੱਲ ਜਮ੍ਹਾ ਦਾ ਲਗਭਗ 6.12 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੰਦ ਖਾਤਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਵਿਆਜ ਮਿਲਣਾ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੈਂਕ ਅਜਿਹੇ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 55.5 ਫੀਸਦੀ ਔਰਤਾਂ
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ X 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਜਨ ਧਨ 'ਚ 55.5 ਫੀਸਦੀ ਖਾਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹਨ। 22 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਤਿਆਂ 'ਚ 2.10 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਜਮ੍ਹਾ ਸਨ। ਪਰ, 4.30 ਕਰੋੜ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੁਪਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਨ ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਰਕਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
42 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਵਿੱਚ ਪਈ ਹੈ ਰਕਮ ਨਾ-ਸਰਗਰਮ ਖਾਤਿਆਂ
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਰਾਡ ਨੇ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਾਰਚ 2023 ਤੱਕ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 42,270 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਪਏ ਹਨ। ਇਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 32,934 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਵਿੱਤ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਾਤਿਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 10 ਸਾਲ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖਾਤਿਆਂ ਦੀ ਰਕਮ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟਰ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਐਂਡ ਅਵੇਅਰਨੈੱਸ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਮੁਤਾਬਕ ਅਜਿਹਾ ਪੈਸਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਪੰਜਾਬ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਬੰਗਾਲ, ਕਰਨਾਟਕ, ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੈ।