Reserve Bank Of India New Rule: ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਪੁਰਾਣੇ ਗਲੇ ਅਤੇ ਫਟੇ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਫਿਟਨੈੱਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਨੋਟ ਗਿਣਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਫਿਟਨੈੱਸ ਚੈੱਕ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਇਸ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁਣ ਹਰ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਫਿਟਨੈੱਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਨੋਟ ਫਿੱਟ ਹੈ ਜਾਂ ਅਨਫਿਟ, RBI ਨੇ 11 ਮਾਪਦੰਡ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਅਯੋਗ ਨੋਟ ਕੀ ਹਨ?
ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਇਸ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇ। ਅਨਫਿਟ ਨੋਟ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਆਓ ਹੁਣ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 11 ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨੋਟ ਨੂੰ ਫਿੱਟ ਜਾਂ ਅਨਫਿੱਟ ਬਣਾ ਦੇਣਗੇ।
ਅਯੋਗ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
- ਜਿਹੜੇ ਨੋਟ ਬਹੁਤ ਗੰਦੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੂੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਜਦੋਂ ਨੋਟ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਜੇਬ ਤੋਂ ਉਸ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਟਰਾਂਸਫਰ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਢਿੱਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਢਿੱਲੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਅਣਫਿੱਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੜਕ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਫਿੱਟ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਕਿਨਾਰੇ ਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰੋਂ ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਜੇਕਰ ਨੋਟ 'ਚ ਬਣੇ ਡੌਗ ਈਅਰਸ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 100 ਵਰਗ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਅਣਫਿੱਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ 8 ਵਰਗ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਛੇਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਨੋਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਯੋਗ ਨੋਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਨੋਟ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧੱਬੇ, ਪੈੱਨ ਦੀ ਸਿਆਹੀ ਆਦਿ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਅਨਫਿਟ ਨੋਟ ਹੈ।
- - ਜੇਕਰ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਾਲੇ ਨੋਟ ਅਨਫਿੱਟ ਹੋਣਗੇ।
- ਜੇਕਰ ਨੋਟ ਦਾ ਰੰਗ ਉਤਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਅਨਫਿਟ ਨੋਟ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਫਟੇ ਹੋਏ ਨੋਟ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਟੇਪ ਜਾਂ ਗੂੰਦ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਨੋਟ ਅਯੋਗ ਮੰਨੇ ਜਾਣਗੇ।
ਅਨਫਿਟ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਆਰਬੀਆਈ ਅਨਫਿਟ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਸ਼ੀਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੁੱਟ ਦੇਵੇਗੀ। ਇਹ ਮਸ਼ੀਨ ਅਣਫਿੱਟ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰੇਗੀ। ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਸਾਰੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਸਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨੂੰ ਵੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।