RBI Increased EMI : ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਬੈਠਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਰੈਪੋ ਰੇਟ 'ਚ 0.25 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਾਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਵਿੱਚ 4-1 ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।


ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੈਪੋ ਦਰ 6.25 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 6.50 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਰੇਪੋ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਘਰ, ਆਟੋ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਇਸਦੀ EMI 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ। 2022 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੇਪੋ ਦਰ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਛੇਵਾਂ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਆਰਬੀਆਈ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ 8 ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਰੈਪੋ ਰੇਟ 'ਚ 2.50 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।


2018 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਮਈ 2022 ਵਿੱਚ ਰੈਪੋ ਦਰ ਵਿੱਚ 0.40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਜੂਨ 2022 ਵਿੱਚ 0.50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਅਗਸਤ 2022 ਵਿੱਚ 0.50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਸਤੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ 0.50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਦਸੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ 0.35 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਹੁਣ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ 0.25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2023।


 ਕੀ ਹੈ ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਅਤੇ ਰਿਵਰਸ ਰੇਪੋ ਰੇਟ?


ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੂਜੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਜੋ ਚਾਰਜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜਦੋਂ ਬੈਂਕ ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਆਰਬੀਆਈ ਕੋਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵਿਆਜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਰਿਵਰਸ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


ਜੇ ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਵਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੈਂਕ ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਉੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰ 'ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਰਿਵਰਸ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਉਦੋਂ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਕਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।


ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਿਵੇਂ ਵਧੀ, ਹੁਣ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ?


ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀ ਸਾਰੀ ਖੇਡ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਮੰਗ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਕੋਲ ਨਗਦੀ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੰਗ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਮਾਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜਦੋਂ ਸਪਲਾਈ ਆਮ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।


ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਚੂਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 6.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-24 ਵਿੱਚ 5.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਸੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਹ 5.72 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਆਰਬੀਆਈ ਦਾ ਟੀਚਾ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਨੂੰ 4 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ।


ਰੇਪੋ ਦਰ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਕੀ ਹੈ ਸਬੰਧ


1. ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮੰਗ ਘਟੇਗੀ- ਦਰਅਸਲ, ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਆਰਬੀਆਈ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਲੋਨ ਜਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਨ ਦੀ EMI ਨੂੰ ਮਹਿੰਗਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਮੰਗ ਘਟੇਗੀ।


ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੋਚੋ - ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਰਬੀਆਈ ਵਪਾਰਕ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰ 'ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਫਿਰ ਬੈਂਕ ਵੀ ਵਿਆਜ ਵਧਾਏਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਆਮ ਗਾਹਕਾਂ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਮੰਗ ਘਟੇਗੀ।


ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੰਗ ਘਟੇਗੀ, ਸਪਲਾਈ ਵਧੇਗੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚੂਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਰਵਾਇਤੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।


2. ਆਰਥਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੇ ਯਤਨ- ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਆਰਬੀਆਈ ਕੋਲ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ।


ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਪੈਸਾ ਭਾਰਤ 'ਚ ਵੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਆਜ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਜੇਕਰ ਰੇਪੋ ਰੇਟ ਨਾ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਆਰਥਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਹੀ ਵਿਗੜ ਜਾਵੇਗੀ।


ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। RBI ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਵਾਰ ਰੇਪੋ ਦਰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।


ਰੁਪਏ ਦੇ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੋਣ ਦੀ ਹੈ ਉਮੀਦ


ਰੈਪੋ ਰੇਟ 'ਚ ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਪੈਸਾ ਪਹਿਲਾਂ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਰੁਪਏ 'ਚ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਹੈ।


ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਹਫਤਿਆਂ 'ਚ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਿਆ ਲਗਾਤਾਰ ਡਿੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਆਰਬੀਆਈ ਰੈਪੋ ਰੇਟ ਵਧਾ ਕੇ ਰੁਪਏ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।


8 ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ 6 ਵਾਰ ਵਾਧਾ, ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅੱਗੇ?


RBI ਮਈ 2022 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 8 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 6 ਵਾਰ ਰੇਪੋ ਦਰ ਵਧਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਵਾਧੇ ਹੋਣਗੇ?


ਇੰਡਸਟਰੀ ਐਸੋਚੈਮ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ ਦੀਪਕ ਸੂਦ ਨੇ ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਪੀਟੀਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ- ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਆਖਰੀ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।


ਕੀ ਰੇਪੋ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਟੌਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਬੈਂਕ ਆਫ ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਦਨ ਸਬਨਵੀਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ- ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਯਾਨੀ 2022-23 'ਚ ਰੇਪੋ ਰੇਟ 'ਚ ਕਟੌਤੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ।


RBI ਦੀ ਅਗਲੀ ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਅਗਲੀ ਮੀਟਿੰਗ 3 ਤੋਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2023 ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹੁਣ ਜੋ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਹ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-24 ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਹੋਵੇਗਾ।