ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਹਨ। ਕਿਤੇ ਸੁੰਦਰ ਝਰਨੇ ਹਨ, ਕਿਤੇ ਨਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਜੰਗਲ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਥਾਰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਾਰੂਥਲ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ 'ਸਹਾਰਾ ਮਾਰੂਥਲ' ਹੈ। ਸਹਾਰਾ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਤੱਕ ਵੀ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੇਤ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਖੇਤਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ, ਘੱਟ ਵਰਖਾ, ਘੱਟ ਬਨਸਪਤੀ ਹੋਵੇ ਨੂੰ ਮਾਰੂਥਲ ਜਾਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 25 ਸੈ.ਮੀ. ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਲੀਬੀਆ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਲਗਭਗ 99 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਖੇਤਰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਰੂਥਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੱਕੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਰੂਥਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਫੈਲੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਹਾਰਾ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਲੀਬੀਆ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ, ਮਿਸਰ, ਸੂਡਾਨ, ਚਾਡ, ਨਾਈਜਰ, ਅਲਜੀਰੀਆ, ਟਿਊਨੀਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਰਕ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੜ੍ਹ, ਸੋਕਾ, ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਇਸ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ, ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਿੰਚਾਈ ਵੀ ਮਾਰੂਥਲ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ, ਗੈਰ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਰਨ ਵੀ ਮਾਰੂਥਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।
ਨੋਟ : ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਵੀਡੀਓ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ABP ਸਾਂਝਾ ਦੇ YouTube ਚੈਨਲ ਨੂੰ Subscribe ਕਰ ਲਵੋ। ABP ਸਾਂਝਾ ਸਾਰੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ, ਕੂ, ਸ਼ੇਅਰਚੈੱਟ ਅਤੇ ਡੇਲੀਹੰਟ 'ਤੇ ਵੀ ਫੋਲੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਸਾਡੀ ABP ਸਾਂਝਾ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ https://punjabi.abplive.com/ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਵੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਤਫ਼ਸੀਲ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ ।