ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਫਲਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਸਫਰ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਾਇਲਟ ਜਹਾਜ਼ ਉਡਾਉਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ। ਜੀ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪਠਾਰ ਦੀ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪਠਾਰਾਂ 'ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉਡਾਉਂਦੇ।
ਤਿੱਬਤ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਪਠਾਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸ ਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗੇ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪਠਾਰ ਉੱਤੇ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਉਡਾਣ ਭਰਦੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਉਪਰੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਦੀਆਂ। ਦਰਅਸਲ, ਤਿੱਬਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਠਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਉਡਾਣਾਂ ਨਹੀਂ ਉਡਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤਿੱਬਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਛੱਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਕਈ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ, ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਅਤੇ ਕੇ2, ਦੋਵੇਂ ਇੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਖ ਇੰਜਣ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਇੰਜਣ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਇੰਜਣ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉੱਚਾਈ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਉੱਡ ਸਕਦਾ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੀਵੀਂ ਉਡਾਣ ਭਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਹਾੜ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਸੰਯੁਕਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਆਰਏ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਿ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਤਿੱਬਤੀ ਪਠਾਰ ਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 4,500 ਮੀਟਰ (14,764 ਫੁੱਟ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਉੱਚਾਈ 'ਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਦੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੰਜਣ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੰਭਾਵੀ ਬਾਲਣ ਦੀ ਖਪਤ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦਾ ਪੈਟਰਨ ਬਦਲਦਾ ਹੈ, ਦਬਾਅ ਵਧਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਘਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ Turbulence ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। Turbulence ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਡਾਣਾਂ ਅਕਸਰ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਪਾਇਲਟ ਆਪਣੇ ਕੈਬਿਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਹੋਏ Turbulence ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਖੁਦ ਫਲਾਈਟ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇੱਥੇ ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਦੀ ਗੜਬੜੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਇਲਟ ਕੋਲ ਤਿੱਬਤ ਖੇਤਰ 'ਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਲੈਂਡਿੰਗ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਨਹੀਂ ਹੈ।