Heart Attack : ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ 50 ਤੋਂ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ 25 ਤੋਂ 30 ਸਾਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਗਲਤ ਆਦਤਾਂ, ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਕਮੀ। ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਮਣੀ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਖੂਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਚਾਨਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਲਾਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖੂਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਫਰਸਟ ਅਟੈਕ ਜਾਨਲੇਵਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਅਟੈਕ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਬਾਰੇ...


ਮਾਮੂਲੀ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀ ਹੈ?


ਮਾਈਨਰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਯਾਨੀ ਹਲਕੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਾਨ-ਸਟ ਐਲੀਵੇਸ਼ਨ ਮਾਇਓਕਾਰਡੀਆ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨ (NSTEMI) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਕੋਰੋਨਰੀ ਧਮਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਕ ਰੁਕਾਵਟ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਦਿਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਖੂਨ ਨੂੰ ਪੰਪ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਲ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਮੂਲੀ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਛੋਟਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।


ਮੇਜਰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਕੀ ਹੈ?


ਧਮਨੀਆਂ ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਤੱਕ ਖੂਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਮਨੀਆਂ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਪ ਕਰਨ ਲਈ ਖੂਨ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਧਮਨੀਆਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਜਰ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਹਾਰਟ ਪੰਪਿੰਗ ਰੇਟ 45% ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ 45% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਕਾਰਨ


1. ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ


2. ਵਧਦੀ ਉਮਰ


3. ਸ਼ੂਗਰ


4. ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ


5. ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ


6. ਉੱਚ ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ


7. ਮੋਟਾਪਾ


8. ਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਵਾਲੀ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਸੇਵਨ


9. ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ


ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਲੱਛਣ


ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲੱਛਣ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਨਜਾਈਨਾ ਦਾ ਦਰਦ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਭਾਰ ਅਤੇ ਜਕੜਨ। ਜੋ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮੱਧ ਵਿਚ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਦ ਪੇਟ ਦੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਜਾਂ ਮੋਢੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਜਬਾੜੇ ਜਾਂ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ 'ਚ ਤਕਲੀਫ ਅਤੇ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੈਸ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ, ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਵੀ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।


ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ 'ਤੇ ਕੀ ਕਰੀਏ?


ਐਸਪਰੀਨ ਖੁਆਓ : ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਐਸਪਰੀਨ ਚਬਾਉਣ ਲਈ ਕਹੋ ਜਾਂ ਜੇ ਉਹ ਨਿਗਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਦਿਓ। ਐਸਪਰੀਨ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਨ ਨੂੰ ਪਤਲਾ ਕਰਕੇ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।


CPR ਦਿਓ : ਜੇਕਰ ਮਰੀਜ਼ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ CPR ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ, ਇਹ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਨਾਰਮਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ 'ਤੇ ਦੂਰ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਧੱਕੋ। ਇਸ ਨੂੰ 1 ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 100 ਤੋਂ 120 ਵਾਰ ਕਰੋ।


ਨਾਈਟ੍ਰੋਗਲਿਸਰੀਨ ਖਾਓ : ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਗਲਿਸਰੀਨ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਆਉਣ ਤੱਕ ਇਸਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਲਓ।