khichdi on Makar Sankranti: ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ (Makar Sankranti) ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖਰਮਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਸੂਰਜ ਭਗਵਾਨ ਧਨੁ ਰਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ 'ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ, ਪੋਂਗਲ, ਮਾਘੀ, ਉੱਤਰਾਯਣ, ਉੱਤਰਾਯਨੀ ਅਤੇ ਖਿਚੜੀ ਤਿਉਹਾਰ ਆਦਿ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਾਨ ਪੁੰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਖਿਚੜੀ ਪਕਾਉਣਾ, ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 15 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਖਿਚੜੀ (khichdi ) ਖਾਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨ ਲੋਕ ਖਿਚੜੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਕਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗੋਰਖਨਾਥ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ 'ਖਿਚੜੀ' ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਤਿੱਲ, ਗੁੜ, ਰਿਉੜੀਆਂ ਆਦਿ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਖਿਚੜੀ ਕੋਈ ਆਮ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਗੋਂ ਇਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਾਲਾਂ, ਚਾਵਲ, ਘਿਓ, ਹਲਦੀ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ ਬਣੀ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਸਬੰਧ ਨੌਂ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸ਼ੁਭ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਖਿਚੜੀ ਵਿਚ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਚੰਦਰਮਾ ਨਾਲ, ਨਮਕ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਨਾਲ, ਹਲਦੀ ਦਾ ਜੁਪੀਟਰ ਨਾਲ, ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਬੁਧ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖਿਚੜੀ ਦਾ ਤਾਪ ਮੰਗਲ ਨਾਲ ਹੈ। ਮਕਰ ਸੰਕਾਂਤੀ 'ਤੇ ਬਣੀ ਖਿਚੜੀ 'ਚ ਕਾਲੀ ਉੜਦ ਦੀ ਦਾਲ ਅਤੇ ਤਿੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਦਾਨ ਅਤੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਿਚੜੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਖਿਚੜੀ ਖਾਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਖਿਚੜੀ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਬਾਬਾ ਗੋਰਖਨਾਥ ਅਤੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਬਾਬਾ ਗੋਰਖਨਾਥ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਫੌਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਯੋਗੀ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖਾਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਯੋਗੀਆਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਫਿਰ ਬਾਬਾ ਗੋਰਖਨਾਥ ਨੇ ਦਾਲਾਂ, ਚੌਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਇੱਕ ਪਕਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ 'ਖਿਚੜੀ' ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਕਵਾਨ ਸੀ ਜੋ ਘੱਟ ਸਮੇਂ, ਸੀਮਤ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਮਿਹਨਤ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਸੇਵਨ ਯੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਊਰਜਾਵਾਨ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਖਿਲਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡਿਆ, ਤਾਂ ਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵਾਂਗ ਹੀ ਖਿਚੜੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਖਿਚੜੀ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਗੋਰਖਨਾਥ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਿਚੜੀ ਖਾਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।
Disclaimer: ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ABPLive.com ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਬੰਧਤ ਮਾਹਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਓ।